Op woensdag 9 mei 1945 werd in de Portugese Synagoge aan het Jonas Daniël Meijerplein een bijzondere dienst gehouden ‘voor de Joden te Amsterdam’, in de woorden van Jaap Meijer ‘een dienst, van bijkans lugubere betekenis’, waar ‘honderden’ elkaar weerzagen ‘in het bewustzijn dat tienduizenden nimmer zouden wederkeren.’ De Portugese Synagoge was ongeschonden door de Bezetting gekomen. Dat gold niet voor de vier synagoges van de Hoogduitse Gemeente, aan de andere zijde van het Jonas Daniël Meijerplein. Die waren geplunderd en beroofd van hout en lood. De bestuurders zochten manmoedig naar een nieuwe, ‘piëteitsvolle’ bestemming, maar de Gemeente Amsterdam hield de hand op de knip. In 1954 werden de gebouwen gered. Het zou nog meer dan dertig jaar duren voor er echt een waardige bestemming aan gegeven werd, het Joods Historisch Museum – nu het Joods Cultureel Kwartier. Rob de Spa is historicus en schreef in het meinummer van Ons Amsterdam over die eerste dienst. Hij schreef eerder een bachelorscriptie over de moeizame verkoop van de Hoogduitse synagoges. Die is op www.onsamsterdam.nl te lezen.