วันที่ 2 พฤศจิกายน ของทุกปี นับเป็นธรรมเนียมของชาวจังหวัดนครปฐมที่จะร่วมนมัสการในโอกาสฉลองวันคล้ายวันเกิดพระร่วงโรจนฤทธิ์ฯ อันมีที่มาจากการที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 เมื่อครั้งทรงเป็นสมเด็จพระยุพราช ได้เสด็จประพาสหัวเมืองฝ่ายเหนือ พ.ศ. 2451 และทรงพบพระพุทธรูปโบราณขนาดใหญ่ที่เมืองศรีสัชนาลัย โดยลักษณะองค์พระนั้นต้องพระราชหฤทัย แต่ชำรุดมากคงเหลือแต่พระเศียร พระหัตถ์ข้างหนึ่งและพระบาท พระองค์ทรงสันนิษฐานว่าเป็นพระพุทธรูปยืนปางห้ามญาติ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เชิญลงมากรุงเทพฯ จัดการพระราชพิธีสถาปนาให้บริบูรณ์เต็มพระองค์ขึ้น ณ วันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2456 ที่วัดพระเชตุพน เมื่อการหล่อแล้วเสร็จพระพุทธรูปยืนมีขนาดสูงตั้งแต่พระบาทถึงพระเกศ 12 ศอก 4 นิ้ว จึงโปรดเกล้าฯ ให้เชิญมาประดิษฐานในพระวิหารด้านทิศเหนือของพระปฐมเจดีย์ ซึ่งปรับแปลงจากวิหารพระประสูติของเดิมครั้งรัชกาลที่ 4 เป็นวิหารโถงเปิดโล่ง 3 ด้าน คือ ด้านหน้าและ 2 ด้านข้าง พระพุทธรูปออกจากกรุงเทพฯ มายังนครปฐมในเดือนมกราคม พ.ศ. 2457 ดำเนินการตกแต่งประกอบตั้งองค์แล้วเสร็จบริบูรณ์ในวันอังคารที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2458 ตรงกับวัน แรม 10 ค่ำ เดือน 11 ปีเถาะ การถวายพระนามพระพุทธรูปองค์นี้ จากหลักฐานจากเอกสารจดหมายเหตุ กระทรวงศึกษาธิการ รัชกาลที่ 6 (สำเนา) ที่ 1/905 ลงวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2456 ถึง เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ เรื่องส่งนามพระร่วงซึ่งพระราชทานว่า พระร่วงธรรมสามีอินทราทิตย์กิติอุดม สถิตปฐมเจติยสถาน วชิระราชสมภารปูชนีย์บพิตร์ และพบเอกสารกรมศิลปากร ที่ 4/889 ลงวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2456 จากเจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ อธิบดีกรมศิลปากร กราบบังคมทูล รัชกาลที่ 6 เรื่อง การแก้ไขวิหารพระประสูติเป็นวิหารสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปที่ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ โดยออกพระนามพระพุทธรูปดังกล่าวเช่นกัน ทั้งนี้ ในเวลาต่อมามีการประกาศถวายพระนามใหม่ โดยประกาศกระแสพระบรมราชโองการถวายพระนามพระพุทธปฏิมาที่พระวิหารด้านอุดรแห่งองค์พระปฐมเจดีย์ ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 40 หน้า 2177-2179 วันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2466 ว่า พระร่วงโรจน์ฤทธิ์ ศรีอินทราทิตย์ธรรโมภาส มหาวชิราวุธราชปูชนิยบพิตร์ และคงใช้พระนามนี้มาจนปัจจุบัน
ข้อมูลจาก
ภาพประกอบ นฤมล บุญญานิตย์