Па словах кіраўніка Агенцтва еўраатлантычнага супрацоўніцтва Валерыя Кавалеўскага беларусам у эміграцыі трэба павялічваць сваю прысутнасць у Беларусі каб у гадзіну Х мець магчымасць уплываць на працэсы. Будзем разбіраецца, як гэта можна зрабіць і чаму нашай прысутнасці дома напрыканцы 10-х не хапіла, каб у краіне адбыліся перамены. Таксама пагутарым пра тое, што за людзі — беларускія чыноўнікі і чым адметныя тыя, хто вызначае беларускую знешнюю палітыку.

27 лістапада ў эфіры Еўрарадыё — даследчык сталінскіх рэпрэсій, стваральнік курса па радаводзе Ігар Станкевіч. Веданне сваіх каранёў дазваляе знайсці адказы не толькі на пытанні пра тое, хто і што было да цябе, але і даць адказ на развагі пра тую спадчыну, якую мы самі пасля сябе пакінем. У эміграцыі ж веданне свайго радаводу мае дадатковую вартасць, бо гэта нібыта яшчэ адна нітачка, якая звязвае цябе з Бацькаўшчынай. Тая нітачка, якая некалі і дапаможа нам, давядзе нас да роднага матчынага дома, перакананы Ігар Станкевіч. Пра тое, як з дапамогай радаводу захоўваць сувязь са сваімі продкамі і сваёй Бацькаўшчынай, чаму важна асэнсаваць злачынствы сталінізму і ці важная для беларусаў іх беларускасць, мы і разважаем у праграме “Ідэя Х” з Ігарам Станкевічам.

Да абмеркавання “мірнага плана Трампа” Лукашэнку не дапусцілі. Але ён так проста здавацца не збіраецца. Асабліва з улікам таго, што Пуцін, як вядома, ва ўсім раіцца з гаспадаром Драздоў. А “план Трампа”, як выглядае, менавіта ў Крамлі і пісаўся, і таму дзе ж яго падпісваць і весці заключныя перамовы, як не ў Мінску? Што Лукашэнка Пуціну і агучыў пры сустрэчы. У чарговы раз падкрэсліўшы, што ён з Расіяй у вайне супраць Украіны — да канца. Як відаць, і ў гібрыднай вайне супраць Літвы, Польшчы і цяпер яшчэ і Латвіі, куды таксама пачалі залятаць метэазонды з беларускай кантрабандай. Як на стаўленне да “мірнага плана Трампа” паўплывалі злітыя запісы размоў спецпраўстаўніка Трампа па Расіі Уіткафа і прадстаўнікоў пуцінскай каманды? Чаму нелегальныя мігранты зноў вярнуліся на польскую мяжу, а метэазонды — у неба Літвы і ці чакаць аднаўлення напружанасці ў адносінах Мінска з Варшавай і Вільняй? Чым ЗША расплаціцца з Лукашэнкам за вызваленых палітвязняў і ці пагодзяцца Трамп і Зяленскі прыехаць у Мінск? Гэтыя ды іншыя тэмы абмяркоўваем у штотыднёвым жывым эфіры Еўрарадыё з палітычным аглядальнікам, гісторыкам Аляксандрам Фрыдманам

На саміце АДКБ, які праходзіць у Бішкеку, Лукашэнка заявіў, што насамрэч да вайны рыхтуюцца не Расія і Беларусь, а НАТА. Тырада задумвалася як нейкі папрок у бок краінаў Захаду, але прагучала роўна наадварот. Паўночнаатлантычны альянс сапраўды рыхтуецца абараняцца ад расійскага нападу — і ў гэтым няма чаго дзіўнага. А Расія і Беларусь ужо вядуць наступальную вайну — дык чаго ім да яе рыхтавацца? На гэтым фоне Мінск дапамагае Крамлю справіцца з паліўным крызісам, выкліканым ударамі ўкраінскіх дронаў па расійскіх НПЗ. А ў Беларусі шалёнымі тэмпамі расце камуналка. Абмяркоўваем гэтыя і іншыя тэмы з блогерам Аляксандрам Кныровічам.

Заробкі растуць, а ВУП — не: што будзе далей? — Еўразум за 26 лістапада | Новости Беларуси за 26 ноября by Euroradio

У беларускіх школах і каледжах пачалі праводзіць “рэпетыцыйнае НІКА” — нацыянальнае даследаванне якасці адукацыі. Улады заяўляюць пра “праверку навыкаў у рэальных сітуацыях”, але ўсё больш пытанняў выклікае і змест заданняў, і іх мэта: нацыянальны кантэнт, абавязковая “правільная логіка”, акцэнт на аргументацыю паводле патрэбаў сістэмы. Набліжаецца 2026 год — новы цыкл НІКА, і відавочна, што рэжым спрабуе кантраляваць не толькі вучэбны працэс, але і спосаб мыслення вучняў. Паралельна Лукашэнка абвясціў “вялікую размову з вучонымі” і зноў абвінаваціў навукоўцаў у “адсутнасці вынікаў”. Але факты сведчаць пра іншае: хранічнае недафінансаванне, развал савецкай навуковай спадчыны, архаічнае кіраванне і поўная ізаляцыя ад сусветнай навукі. Беларусь сёння — на 79-м месцы ў свеце па навуковых публікацыях, пасля Макаа і Непала; па фінансаванні даследаванняў — 68-е месца, за Сенегалам і Танзаніяй. Гэта вынік не працы вучоных, а шматгадовай палітыкі дыктатуры. Пра тое, што на самой справе адбываецца ў беларускіх школах і навуцы, чым небяспечныя “новыя адукацыйныя эксперыменты” і чаму Лукашэнка абраў навукоўцаў сваёй чарговай ахвярай — у эфіры Еўрарадыё размаўляем з дарадцам Святланы Ціханоўскай па навуцы і адукацыі Паўлам Церашковічам.

Вызваленне ксяндза Генрыха Акалатовіча і айца Анджэя Юхневіча стала адной з найбольш гучных падзей мінулага тыдня. Гэтае рашэнне ўладаў падаецца як жэст “міласэрнасці” і вынік актывізацыі кантактаў паміж Беларусьсю і Ватыканам. Але застаецца шмат пытанняў: чаму менавіта гэтыя святары былі вызваленыя і каго яшчэ Ватыкан можа паспрабаваць абараніць. Хто з каталіцкіх святароў усё яшчэ застаецца за кратамі, чаму ўлады не вызваляюць манаха, затрыманага ў Лепелі па абвінавачанні ў шпиянажы, і наколькі рэальным можа быць уключэнне яго ў будучыя абменныя спісы? Асобна закранем гісторыю пра дарагія іконы майстра Мікалая Кузьміча, якія набывае бізнесмен Аляксандр Зайцаў, вядомы як “гаманец Лукашэнкі”, і перадае іх на захаванне ў каталіцкія храмы. Пра ўсё гэта і не толькі ў эфіры Еўрарадыё размаўляем з тэалагіняй і праваабаронцай Наталляй Васілевіч.

Беларусь у 2030 годзе — якой яна можа быць? Банк Ідэй сумесна з Еўрарадыё распачынае праграму, у якой журналістка Вольга Лойка разам з сапраўднымі профі ў розных галінах будзе шукаць адказ на гэтае ды іншыя пытанні. Госця дзясятага выпуску — кіраўніца Цэнтра новых ідэй, доктарка Універсітэта Карлстада, паліталагіня Леся Руднік. Тэма: асноўныя выклікі і магчымасці, якія будуць у Беларусі ў найбліжэйшыя гады, а таксама патэнцыял іх рэалізацыі.

Піск ад шчасця і змена ўлады — Еўразум за 25 лістапада | Новости Беларуси за 25 ноября by Euroradio

У беларускай эканоміцы цяпер хапае тэм, якія патрабуюць уважлівай размовы. Рост ВУП запавольваецца, інфляцыя ўзмацняецца (асабліва прыкметны скачок коштаў зафіксаваны ў Гродзенскай вобласці). На фоне прагнозаў пра халодную зіму ўзрастае нагрузка на энергасістэму і бюджэт — ад кошту ацяплення да магчымых перабояў і дадатковых расходаў. Паралельна беларусам прапануюць амбіцыйны курс у бок “крыптахаба” і запуску трэцяга энергаблока АЭС, што таксама выклікае нямала пытанняў. Тым часам нестабільна паводзіць сябе рынак бульбы, а залежнасць ад імпарту з Польшчы робіць сітуацыю яшчэ больш адчувальнай. Да гэтага далучаюцца абноўленыя параметры бюджэту і ФСАН на 2026 год — важныя рашэнні, якія паўплываюць на сацыяльную палітыку і ўстойлівасць эканомікі. Пра гэта і не толькі ў эфіры Еўрарадыё размаўляем з эканамісткай Анастасіяй Лузгіной.

Тры тыдні беларуска-літоўская мяжа была зачыненая з-за метэазондаў з кантрабанднымі цыгарэтамі, якія ляцелі ў Літву з тэрыторыі Беларусі і з-за якіх рэгулярна вымушаны быў спыняць працу аэрапорт Вільні. Здавалася, Мінск і Вільня ў выніку паразумеліся і мяжу адчынілі. Вось толькі вольным ад "шарыкаў" з кантрабандай неба было нядоўга, і вось ужо не адзін раз ад моманту адкрыцця мяжы віленскі аэрапорт спыняў працу. Дарэчы, такое адчуванне, што гэтыя метэазонды перашкаджаюць даляцець да Вільні і прыехаць у Мінск спецпрадстаўніку прэзідэнта ЗША па Беларусі Джону Коўлу… Што ці хто замінае беларускаму рэжыму спыніць палёты метэазондаў з кантрабандай у Літву і ці спрацуе пагроза Вільні ізноў закрыць мяжу з Беларуссю? Чаму мігранты ізноў вярнуліся на польскую мяжу і ці чакаць аднаўлення напружанасці ў адносінах Мінска з Варшавай? Чым небяспечны мір ва Украіне на ўмовах, прапісаных у "мірным пагадненні Трампа" і ці здольныя ЗША, ЕС і Вялікабрытанія дапамагчы беларусам знайсці выйсце "з найглыбейшага ўнутрыпалітычнага крызісу ў Беларусі"? Пра гэта і шмат што іншае мы і разважаем у штотыднёвым жывым эфіры Еўрарадыё з дацэнткай, кандыдаткай гістарычных навук, эксперткай па міжнароднай палітыцы Розай Турарбекавай

25 лістапада — Міжнародны дзень барацьбы з гендарна абумоўленым гвалтам. Здавалася б, гэтай з’яве не павінна быць месца ў нашым жыцці, але на жаль мы з ім сутыкаемся ў штодзённым жыцці. Найперш, размова ідзе пра жанчын і хатні гвалт. Але не толькі. Сёння даводзіцца казаць пра гвалт у самых розных яго формах: фізічны, псіхалагічны, палітычны. Ён не спыняецца і сутыкацца з ім даводзіцца як у Беларусі, так, як гэта не дзіўна, і за яе межамі… Чаму варта казаць не толькі пра фізічны і хатні гвалт у дачыненні да жанчын і як яму можна супрацьстаяць? Ці магчыма вырашаць пытанні гвалту, знаходзячыся ў чужой краіне, і ці рэальна дыяспары стварыць свае іністытуцыі і механізму пакарання? Чым адметная сітуацыя з Міколам Дзядком і яго даўняй гісторыяй адносін з 16-гадовай дзяўчынай? Пра гэта і шмат што іншае мы і разважаем у жывым эфіры Еўрарадыё з медыяэксперткай і гендарнай даследчыцай Ірынай Сідорскай

Ці перасадзяць беларусаў на электробусы — Еўразум за 24 лістапада | Новости Беларуси за 24 ноября by Euroradio

Размовы пра непазбежную вайну краін ЕС і NATO з Расіяй не толькі не спыняюцца, але называюцца ўсё больш блізкія даты пачатку гэтай вайны — 2028 год, а магчыма, нават і раней. На гэтым фоне бліжэйшыя да Расіі краіны імкнуцца не толькі падвысіць баяздольнасць нацыянальнага войска, але і стварыць структуры тэрытарыяльнай абароны, навучыць шараговых грамадзян бараніць сябе. І шмат хто сапраўды разумее неабходнасць аднавіць набытыя падчас службы ў войску навыкі, да прыкладу, стральбы ці навучыцца трымаць зброю ў руках з нуля. Беларусы з дыяспар не выключэнне. Яны нават адмысловыя школы і курсы ваеннай падрыхтоўкі ствараюць. Наколькі вялікая небяспека пачатку новай вайны ў бліжэйшым часе і няўжо нацыянальныя войскі краін ЕС не здольныя самастойна абараніць грамадзян сваёй краіны? Ці дапаможа ўменне карыстацца зброяй ва ўмовах сучаснай вайны і ці гатовыя беларусы, якія знаходзяцца ў эміграцыі, да ўдзелу ў вайне? Як праходзіць навучанне і ці не парушаюць такія дзеянні нацыянальнае заканадаўства? На гэтыя ды іншыя пытанні ў эфіры Еўрарадыё адказвае заснавальнік школы тактычнай і спартыўнай стральбы DAVOUTSHOOTER, былы старшы лейтэнант унутраных войскаў Максім Дзенісевіч

Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп, інфармуючы аб прызначэнні Коўла спецпрадстаўніком па Беларусі, паведаміў пра тое, што рыхтуецца да вызвалення новая група беларускіх палітвязняў. Дамагчыся вызвалення 50 чалавек плануе Коўл, заявіў Трамп. І гэта навіна, безумоўна, радуе беларусаў, хоць вызвалення яшчэ няма. Але радасць хуткага вызвалення новых палітвязняў ставіць пытанні: што іх чакае ў выпадку дэпартацыі? Бо як паказвае досвед вязняў з папярэдняй дэпартаванай групы, ні абысці Дублінскі рэгламент, ні хаця б хутка вырашыць пытанні з легалізацыяй у Літве не атрымліваецца. Насуперак і чаканням, і абяцанням палітыкаў. Ці было чаканым тое, што справіцца з Дублінскім рэгламентам у беларускіх палітыкаў, юрыстаў і палітвязняў не атрымаецца і ці ёсць выйсце з гэтай сітуацыі? Што варта было б зрабіць ужо сёння, каб новыя вызваленыя вязні пасля дэпартацыі не апынуліся ў сітуацыі, з якой сутыкнуліся іх папярэднікі? Як вырашаць пытанні булінга ў школе і як пабудаваць інстытут рэпутацыі? Пра гэта і шмат што іншае мы і разважаем у жывым эфіры Еўрарадыё з юрысткай, сузаснавальніцай дабрачыннай ініцыятывы “Партызанка” Ганнай Маціеўскай

Напрыканцы тыдня ў Вашынгтон Пост выйшаў артыкул за подпісам Сяргея Ціханоўскага. Анансуючы выхад матэрыяла, Вадзім Пракоп’еў упарта раіў яго не прапусіць, намякаючы, што гэта ледзь не “праграмны артыкул” Ціханоўскага. І яго сапраўды заўважылі. Прычым, рэакцыя была ад рэзка негатыўнай да катэгарычна ўхвальнай. Гэта калі казаць пра беларускі бок. Калі ж казаць пра амерыканскіх палітыкаў, дый еўрапейскіх таксама, то тут факт заўважнасці пад пытаннем, бо выхад артыкула Ціханоўскага супаў з апублічваннем так званага “мірнага плана Трампа па Украіне”. Што не так з артыкулам Ціханоўскага і тымі тэзісамі, якія ён спрабуе прасоўваць? Ці здольныя дэмсілы сёння прыцягнуць увагу Трампа да Беларусі і ці правільна, што гэтым найбольш актыўна займаецца менавіта Ціханоўскі? Чаму адкрыццё Літвой мяжы так і не прывяло да паразумення паміж Вільняй і Мінскам і ці здольныя апаненты Святланы Ціханоўскай стварыць свой орган, які будзе прадстаўляць інтарэсы беларусаў? На гэтыя ды іншыя пытанні ў эфіры Еўрарадыё адказвае кавалер Ордэна Брытанскай імперыі, арт-дырэктар Беларускага свабоднага тэатра, праграмны дырэктар Creative Politics Hub Мікалай Халезін

Выглядае на тое, што так звані "мірны план па Украіне" Трампа быў распрацаваны не ў Вашынгтоне, а за тысячы кіламетраў ад ЗША — у кабінетах Крамля. А потым быў падсунуты Вэнсам і Уіткафам (спецпрадстаўнік Трампа па Расіі) прэзідэнту ЗША. Тое, што "план" выкліча негатыўную рэакцыю не толькі ва Украіне, але і ў большасці краін Еўропы, было прадказальна. І колькі б Келаг (спецпрадстаўнік Трампа па Украіне) ні гаварыў, што цяпер працэс урэгулявання канфлікту знаходзіцца ў дзвюх метрах ад заканчэння вайны, выглядае гэта маларэалістычным. Масква прапанаваны план і падтрымлівае, і крытыкуе. І толькі галоўны геапалітык нашага рэгіёну з Драздоў ніяк на баталіі вакол нашумелага “плана Трампа” не рэагуе… На што разлічвалі ў Вашынгтоне, прапаноўваючы Украіне план, з якога відавочна тарчаць вушы Крамля і ці гатовы Кіеў і ЕС супрацьстаяць трампаўскаму прымусу да міра на расійскіх умовах? Што змушае маўчаць Лукашэнку і як прапанаваны "план Трампа" можа закрануць Беларусь? Чаму адкрыццё Літвой мяжы так і не прывяло да паразумення паміж Вільняй і Мінскам, а з лукашэнкаўскіх турмаў гэтым разам былі вызваленыя грамадзяне Украіны? Пра гэта і шмат што іншае мы і разважаем у жывым эфіры Еўрарадыё з амерыканістам, дарадцам Агенцтва еўраатлантычнага супрацоўніцтва Антонам Пянькоўскім

“Мірны план па Украіне”, распрацаваны ЗША (кажуць, што ў супрацы з Расіяй), нарэшце быў перададзены Зяленскаму. Тое, што пра той план на дадзены момант вядома — Украіне ізноў спрабуюць выкруціць рукі і прымусіць да міра на ўмовах спрэчных, скажам так. У цень гэтай навіны адышоў факт таго, што да Мінска чамусьці ніяк не можа даехаць спецпрадстаўнік Трампа ў Беларусі Джон Коўл. А паводле слоў Лукашэнкі, такая сустрэча адбудзецца не раней снежня. Калі адбудзецца. І гэта больш важна, чым нядаўні чарговы скандал з удзелам Сяргея Ціханоўскага. Які, дарэчы, цяпер ізноў знаходзіцца ў ЗША. Што ў медыяпрасторы ЗША кажуць пра мірны план па Украіне і якое дачыненне ён мае да Беларусі? Чаго Сяргей Ціханоўскі ізноў паляцеў ў ЗША і якая карысць ад яго паездак на фоне скандалу з Офісам? Якія чаканні ад слуханняў Ціханоўскай у КР і ў якім стане сёння знаходзяцца дэмсілы? На гэтыя ды іншыя пытанні ў эфіры Еўрарадыё адказвае лідар фракцыі Каардынацыйнай рады “Беларусы” (былы “Блок Пракоп’ева — Ягорава”), бізнесмен Вадзім Пракоп’еў.

Беларусь у 2030 годзе — якой яна можа быць? Банк Ідэй сумесна з Еўрарадыё распачынае праграму, у якой журналістка Вольга Лойка разам з сапраўднымі профі ў розных галінах будзе шукаць адказ на гэтае ды іншыя пытанні. Госць дзявятага выпуску — палітычны аналітык, эксперт Берлінскага цэнтра Карнегі Арцём Шрайбман. Тэмы: якія пазітыўныя сцэнары ёсць для Беларусі, калі могуць з'явіцца вокны магчымасцей для змяненняў у лепшы бок, як іх ствараць і выкарыстоўваць.

Што трэба з’есці, каб адчуць сябе беларусам — Еўразум за 21 лістапада | Новости Беларуси за 21 ноября by Euroradio