Yürüyüş Haritaları
Kentlerin en keyifli haritalarıyla, yani yürüyüş haritalarıyla başlayalım. Çünkü yürüyüş haritası demek biraz da avarelik demek. Bir yere varmak ya da bir yere yetişmek için değil, kentte dolaşmak ve onu daha yakından tanımak için rehberlik ederler bize.
Mersin için benim aklımda, kent merkezini doğudan batıya kat eden 12 yürüyüş haritası var. Bunlardan ikisini —hem haritaları hem videolarıyla— hazırladık bile. İlkini Mekanda Adalet Derneği ile Çamlıbel, ikincisini de Büyükşehir Belediyesi ile Gümrük Meydanı’nda yaptık. Ama ne yazık ki belediye, basılı haritaları kaybettiği için dağıtıma geçilemedi. Yavaş yavaş ilerliyoruz; hâlâ umutluyum.
Klikya Yürüyüş Yolu
Bizim haritalar kaybolmuş olabilir ama umarım geçen hafta lansmanı yapılan 550 km’lik Klikya Yürüyüş Yolu’nun işaretleri yok olmaz da insanlar dağda, yaylada kaybolmaz. Likya yoluna uzanan bu yeni rotayı heyecanla keşfetmeyi bekliyorum.
https://kilikyayolu.mersin.bel.tr/
Sana Başka Bir Köşeden Baktım Ey Aziz Dünya
Haritalar önemlidir; çünkü coğrafyayı nasıl algıladığımızı ve temsil ettiğimizi gösterir. Bunu anlamanın en kolay yolu, farklı ülkelerin dünya haritalarını karşılaştırmak. Baksanıza, Güney Afrika’dan bakınca dünya nasıl da farklı görünüyor:
Acının Haritası
Haritaların nötr olmadığını söyledik; duygusuz da değiller elbette. Haritalar çizilirken dökülen kanları, yanan canları bir kenara bırakalım; bir de sonradan yaşanan acıların haritaları var. Şule Can hocamız geçtiğimiz hafta, 6 Şubat depremlerinde Antakya’da yitirilen canların ve yıkılan binaların haritasını içeren bir sayfayı duyurdu.
Dakikalık Şehir
Antakya’dan İspanya’ya uzanıp Lucena kentinin farklı bir kent haritasına bakalım. İlk bakışta metro haritasını andıran bu harita, noktalar arası mesafeyi metre ya da kilometre yerine zamanla ifade ediyor. Böylece sizi A noktasından B noktasına yürüyerek gitmeye teşvik ediyor.
https://metrominuto.lucena.es/
Yenişehir’in Dijital İkizi
Yenişehir’e geçelim. Geçtiğimiz günlerde tanıtılan bir uygulamayla, bir ilçe belediyesinin ilk defa dijital ikizi oluşturuldu. Bu sayede bina cephe malzemeleri, ağaç türleri ve boyları gibi bilgilerle üç boyutlu bir kent modeli üretildi. Benim için bu dijital ikizin anlamı büyük; çünkü palmiyelere karşı mücadelemde bilimsel gerekçelere nihayet kavuşmuş oldum :)
New York Ağaç Haritası
Biz dijital ikizimiz oldu diye sevinirken, New York’un tüm ağaçlarını tek tek dijitalleştirdiğini öğrendim. Gönüllüler tarafından yürütülen bu çalışmayla tam 694.249 ağaç haritalanmış. Şehrin tüm ağaçlarını görmek ve sanal bir tur atmak için:
https://tree-map.nycgovparks.org/
Yerelde Yol Bulmak
New York’ta ağaçların bile koordinatları belli ama Benin’de yön tarifleri hâlâ günlük referanslarla veriliyormuş: "Şuradan dön, şunun yanı, bunun ilerisi..." Bu alışkanlıktan vazgeçilmeyeceğini anlayan genç bir yazılımcı, Benin için bu tür referansları içeren bir navigasyon uygulaması geliştirmiş. Bizde de gayet işe yarayacak gibi görünüyor.
İstanbul’da Sokak Tabelaları
Benin’e kadar gitmeye gerek yok; bizde de hâlâ tarifler genelde "köşedeki bakkaldan sağa dön" şeklinde verilir. Zaten 19. yüzyıla kadar resmi adreslendirme sistemi pek yokmuş. İstanbul’da başlayan sokak kodlaması, Cumhuriyet’le birlikte yurt geneline yayılmış.
2007’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Arçelik iş birliğiyle tüm sokak tabelaları, Bülent Erkmen ve Aykut Köksal tarafından tasarlanan standart biçimiyle duvarlara yerleştirilmeye başlanmış.
Ansiklopediden Dizi
Programı bu hafta kıraatle değil, seyirle bitirelim. Bir izleme önerisi olarak değil ama bilgi niyetine: Reşad Ekrem Koçu’nun aynı adlı eserinden adını alan, Selman Nacar’ın yönettiği İstanbul Ansiklopedisi adlı dizi, şu anda Netflix Türkiye’de yayında. Her bölüm, Koçu’nun Ansiklopedisi’nden bir maddeyi başlık olarak alıyor. Bağlantılar zayıf olsa da, İstanbul’un nadide köşelerini hatırlattığı için bu diziden söz etmek boynumuzun borcu.
Merhabalar, bir hafta gecikmeyle yayına hazırlayabildiğim haftalık Kent Rasathanesi’ne hoş geldiniz. Bu hafta önce İspanya ve Portekiz’deki yangınla başlıyoruz turumuza. Sonrasında da kafe, bar ve restoran haberlerine geçiyoruz.
Buyrun…
Elektriksiz Kentlerin Kaosu
28 Nisan 2025 Pazartesi günü, İspanya ve Portekiz'de Avrupa'nın son 20 yıldaki en büyük elektrik kesintisi yaşandı. Bu kesinti, milyonlarca insanı etkileyerek ulaşım, iletişim ve günlük yaşamı durma noktasına getirdi. Böylece gündelik yaşamda elektriğe ne kadar bağımlı olduğumuzu görmüş olduk.
https://www.theguardian.com/world/2025/apr/30/no-one-knew-what-to-do-power-cuts-bring-chaos-connection-and-revaluation-of-digital-dependency?
Elektriksiz ama Şenlikli
Elektriksiz kalınca kentin olağan yaşamı dursa da bunu şenliğe çevirenler, dans edenler, tanıdık tanımadık birlikte vakit geçirenler, birbirleriyle yardımlaşanlar da eksik olmamış. Böylece kara gün sımsıcak bir dayanışma ve kamusallığa bürünebilmiş.
https://www.reddit.com/r/allinspanish/comments/1kaskm9/10hour_blackout_in_spain_chaos_in_the_streets_j/?utm_source=pocket_saves&rdt=61327
Mahalle Kafeleri
Keşke böylesi birliktelik ve dayanışma halini istisna olmaktan çıkarsak da günlük hayatı da şenlikli kılabilsek. Yerel, toplum odaklı kafelerin sadece birer kafe olmanın ötesinde, topluluk bağlarını güçlendirmedeki, yerel ekonomileri desteklemedeki, sürdürülebilirliği teşvik etmedeki ve yerel kültürü beslemedeki kritik rolünü akılda tutup onların kıymetini bilsek mesela.
https://momentumcoffee.org/blog/community-centric-coffee-shops-why-local-cafes-matter
Bilgisayarsız Kafeler
Kafelerin kamusallaşma bakımından potansiyelinden bahsetsek de pandemiden bu yana bu mekanların özel çalışma alanlarına dönmüş durumdalar. Bazı kafe sahiplerinin buna karşı atmosferi ve gelirlerini korumak amacıyla aldıkları önlemlerden bahsediyoruz.
https://www.theguardian.com/technology/2025/mar/17/laughter-not-laptops-cafe-culture-fights-back-against-keyboard-invaders
Kafe Görünümlü Mağazalar
Kafelerin bir yaşam tarzına evriliyor olmasına lüks perakende zincirleri de ilgisiz kalamamış gibi görünüyor. Muji, Aritzia ve Ralph Lauren gibi lüks mağazalar kendilerini birer tür üçüncü mekan haline getirmek için kahveyi kullanmaya başlamışlar.
https://www.fastcompany.com/91302263/why-does-every-retailer-have-a-coffee-shop-now
Kripto Barlar
Kafe barlar bir yaşam tarzının ötesinde siyasal tercihlerin de simgesi haline geliyor. Örneğin kendisini "canlı bir bitcoin topluluğu" barı olarak tanımlayan Pubkey’nin Washington D.C.’de hem de Cumhuriyetçilerin favori mekanlarından olan bir barına yerine şube açıyor olması kriptonun ABD yönetimi nezdinde anaakımlaşmakta olduğunun bir işareti olarak yorumlanıyormuş.
https://www.theverge.com/cryptocurrency/633590/crypto-bar-pubkey-washington
Aile Yerimiz Var, Ailelerimiz Yok
Bir zamanlar Amerikan yaşam tarzının önemli bir parçası olan gündelik restoran zincirlerinin 21. yüzyılda sürekli bir düşüş içinde olduğunu öğreniyoruz. Çünkü aileler yoğun programları ve artan maliyetler nedeniyle dışarıda oturarak yemek yeme geleneğinden vazgeçiyorlarmış. Dışarıda yiyenler de "özgünlük" ve "sorumlu" gıda seçenekleri arayışı içinde geleneksel zincirlerin yerine fast-casual (hızlı gündelik) restoranları tercih ediyorlarmış.
https://www.nytimes.com/2025/04/04/dining/middle-class-restaurant.html
Bu haftalık da bu kadar.
Haftaya görüşünceye kadar hoşça ve sağlıcakla kalın…
Yer küre yine fena salladı. Ama sanki uyarı manasında bir sallayıştı. Çünkü çok şükür ki herhangi bir can kaybına sebep olmadı geçen haftaki zelzele. Oysa beklenen şiddette sarsıldığımızda sonuçların ne olacağını düşünmek bile kalbimizi buruyor. Hazır afet yine gündemimize girmişken bu başlığa dair haberleri konuşalım istedim bu hafta.
Sakın Sığınma Alanları
Serra Utkum İkiz, Vesaire’deki yazısında İstanbul’un afet toplanma alanlarının sayıca ve büyüklük olarak ne kadar yetersiz olduğunu yazmış.
https://vesaire.press/her-park-bir-siginaktir/
İklim Kamçıları
Bildiğimiz, beklediğimiz afetler yetmiyormuş gibi bir de iklim kamçısı çıkmış artık. The Guardian'da 12 Mart 2025 tarihinde yayımlanan bir araştırma, dünya genelindeki büyük şehirlerin, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle artan "iklim kamçısı" (climate whiplash) olaylarına maruz kaldığını yani aşırı kuraklık ve ani sel gibi uç hava olayları arasında hızla geçiş yapan hava koşullarını yaşadığını yazmış. İklimimiz de manik depresif yani.
https://www.theguardian.com/environment/2025/mar/12/global-weirding-climate-whiplash-hitting-worlds-biggest-cities-study-reveals
Hayatta Kalma Kılavuzu
Artan ve çeşitlenen risklere karşı Fransız Hükümeti vatandaşlarına hayatta kalmalarına yardımcı olmak için bir kitapçık yayınlamış ve dağıtacakmış.
Demek ki yapmış olmak için yapılmış işlerin ülkesi, milleti pek fark etmiyor galiba.
https://www.theguardian.com/world/2025/mar/18/france-preparing-survival-manual-for-every-household-report-says?CMP=Share_AndroidApp_Other&utm_source=pocket_shared
Sığınak Pazarı
Hükümetler kılavuz yayınlayarak görev savarken hali vakti yerinde olanlar başlarının çaresine bakıyorlar elbette. New York Times'ın 10 Nisan 2025 tarihli makalesi, ABD'de artan küresel belirsizlikler ve krizler karşısında, özellikle varlıklı bireyler arasında lüks sığınaklara olan talebin hızla arttığını ortaya koyuyor.
Gıda Bankaları
Zenginler kendi sığınaklarını inşa ededursun, ABD’de de özellikle çocuklu aileler ve yaşlılar, artan yaşam maliyetleri karşısında daha da savunmasız hale gelerek, temel ihtiyaçlarını karşılamak için gıda bankalarına başvurmaya mecbur kalıyormuş.
https://www.msn.com/en-ca/news/news/content/ar-AA1xVTUn?ocid=sapphireappshare
Yapay Zekanın Maliyeti
İnsanlığın, gezegenin bir çok sorununa çözüm bulması umulan yapay zeka uygulamalrının kendisinin bir yük olduğunu okuyoruz REDD-Monitor sayfalarında. Zira Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) "Enerji ve Yapay Zeka (YZ)" raporuna göre tipik bir YZ veri merkezi 100.000 hanenin elektrik tüketimine eşdeğer enerji kullanıyormuş.
İspiyoncu Tesla
Yapay Zeka sadece fosik yakıt olarak değil yaygınlaşarak güvenlik zaafiyetleri yaratarak da artık bir risk kaynağı sayılabilir. Düşünsenize araba kullanıyorsunuz ve dokuz adet iç ve dış kamera, GPS izleyiciler ve sensörler gibi donanımlarla donatılmış aracınız sürüş davranışları, hız, yön, park etme alışkanlıkları ve çevresel veriler gibi bilgileri toplayarak, üreticiye iletiyor. O da bunları istediği gibi kullanıp paylaşabiliyor. Tesla’lar aynen bunu yapıyormuş.
Elon Musk ve markalarından uzak kalmak için bir sebep daha…
https://www.theguardian.com/technology/2025/apr/17/tesla-elon-musk-privacy
Tüm bu dertlerin içinde sıkışan bazı şehirler hızla kan ve nüfus kaybediyor. Tıpkı Japonya’daki Yubari kenti gibi. Bir zamanlar 120.000 kişilik nüfusuyla canlı bir kömür madeni kasabası olan kent madenin nüfusu 2000’lerde 10.000'in altına düşmüş. Bu kaderi tersine çeviremeyeceğini kabul eden belediye başkanı Atsuya Tsukasa da şehrin yeniden canlandırılmasından çok, var olan sakinler için yaşamı sürdürülebilir kılmaya öncelik vermeye başlamış. Benzer kaderi yaşayan çok sayıda kent olduğu için incelenmesi gereken bir deneyim olarak bahsetmiş olalım.
https://theworld.org/stories/2025/03/18/japans-aging-population-is-pushing-shrinking-cities-to-grapple-with-a-new-reality
Bu haftalık da bu kadar haftaya buluşuncaya kadar hoşça, sağlıkla ve güvenle kalın.
Bu hafta yine tek kentli bir rasat bölümü yapıyor ve Kent Hakkı Derneği'nin davetlisi olarak gittiğim Hopa'da ekspres bir tura çıkıyoruz.Değer mi Hiç?Mersin’den Hopa’ya otobüsle gitmek bir gün sürüyor diye aktarmalı bir güzergahtan Rize’ye uçmaya çalıştım ama sisten dolayı uçak oraya inemeyince 16,5 saatte ulaşmış oldum ben de kente. Ama iyi oldu çünkü indiğim Erzurum’dan Hopa’ya giden yok Çoruh boyunca ilerleyip Artvin Yusufeli Barajı havzasını kat ederek Türkiye tarihine doğayı katleden en büyük projelerden biri olarak geçen alanı görmemi sağladı. Yusufeli Barajı’nın üreteceği enerji, burada yok edilenlerin telafisini acaba ekonomikya da ekolojik olarak ne kadar sağlayacak merak etmeden duramıyor insan.https://x.com/DogaDernegi/status/1644334320889331714Artvin’in MadenleriÜlkenin dört bir yanında doğayı tarumar eden madencilik faaliyetleri Artvin’de de ziyadesiyle mevcut elbette. Ama Artvin aynı zamanda yirmi beş yılı aşkın bir tarihçenin üzerinde yükselen bir maden karşıtı hareketine de evsahipliği yaparak bu toprakların en uzun soluklu yerel çevre mücadelesinin sahnesi olarak kabul ediliyor. Mekanda Adalet Derneği’nin bu mücadeleyi kitaplaştırmış olduğunu da hatırlatmış olalım.https://mekandaadalet.org/program/yurttas-davalari-cerattepe/Dağlardan Denize ArtvinŞehre gidince tanıdığım “Mekanların Kardeşliği” ağımızın Hopa ayağı sayılabilecek Ücra Sahaf’ta karşıma çıkan Dağlardan Denize Artvin kitabı Hopa’yı anlamama da çok yardımcı olacak makaleler barındırıyor. Haftanın kıraat önerisini böylelikle erkenden yapmış olayım.https://iletisim.com.tr/kitap/artvin/10619?srsltid=AfmBOoqw8QOoCPig0vo2gu9x24eun2tQjSAWwqo1_kylHzwGBftM0w2KYerel SiyasetDerlemede Erdoğan Altun’un kaleme aldığı Artvin Siyasetinde Öne Çıkanlar başlıklı bölüm muhalif, devrimci kimliği ile bildiğimiz Hopa ve diğer Artvin ilçelerinde de aslında etnik, ailesel, vadisel ve kişisel ilişki ve dengelerin ne kadar belirleyici olduğunu gösteriyor.https://mobile.x.com/kemiklerimiri_Değişen Yaylalar ve KentlerAynı derlemede Şenay Aydemir’de kendi çocukluğundan hareketle yaylanın değişen gündelik yaşamının ve mimarisinin izini sürerek aslında kentlerin geçirdiği dönüşüme mikro bir süreçten ışık tutuyor.Karadeniz Sahil HendeğiHopa’da sahile iniyorsunuz ama denize ulaşamıyorsunuz çünkü yapımı çok tartışılan sahil yolu kentin denizle olan ilişkisini feci şekilde kesmiş. Adeta kamyonların cirit attığı asfalttan bir hendekle karşı karşıyasınız. Denizinden koparılmış bir kent olmuş Hopa.https://www.indyturk.com/node/361276/%C3%A7evre/daha-%C3%B6nce-75-metre-doldurulan-hopa-sahili-kentin-denizle-ba%C4%9Flant%C4%B1s%C4%B1-koptuMahsun Deniz FeneriDenizle arasına duble yolun girdiği Hopa Deniz Feneri’nin öyküsü, Artvin’in uğradığı altüst oluşun, denizden koparılışının timsali gibi gerçekten. İnal’ın derlemesinde Özlem Şendeniz de fenerin ve fenerin ailesinin hikayesini kendi dillerinden anlatmış. Onu da not etmiş olalım.https://tr.wikipedia.org/wiki/Hopa_Feneriİnce Belli Kontrol KulesiGelerken inemediğim havaalanıyla dönüşte müşerref olabildim ve ince belli çay bardağı şeklindeki kontrol kulesi ve artık pek örneği kalmamış geleneksel Rize evleri şeklindeki ofislerini görme şansım oldu. Öldürüp sonra da aksesuar olarak pazarlamaya çalıştığımız kültürel değerlerimize harika örnekler sunuyormuş gerçekten Artvin-Rize Havaalanı.Haftaya görüşünceye dek, hoşça ve sağlıkla kalın.
Bu haftanın rasathanesi kentleri değil, hatta bir kenti de değil, sadece Ayrancı'nın sokaklarında dolaşıp bir semtin ne kadar çok hikaye biriktirebileceğine tanık oluyor.Birçok programda kulaklarını çınlattığımız Ayrancım Gazetesi’nde yayınlanmış yazılardan Ali Necati Koçak’ın derlediği bir seçkinin kitap olarak basıldığını önceki programlardan birinde duyurmuştum. Biraz daha detay vermeye kalkışınca bölümün tamamı Ayrancı’da geçmiş oldu.İyi de oldu çünkü hemşehrilik hukuku için mekanın belleğinin ne kadar önemli olduğunu defalarca ifade etmiştim. Bunun nasıl mümkün ve ne kadar kıymetli olduğunu gösteren bir çalışma olduğu için bir değil bir sürü program hak ediyor Ayrancı ve Ayrancı’nın şahane sakinleri.Programının sonunda da söylediğim gibi darısı diğer kentlerimizin başına…Mahallerin ÖnemiAçılışı biraz kavramsal yapalım. Elçin Öz, Ayrancı’nın tarihçi akademisyenleri Hakan Kaynar ve Oktay Özel ile yaptığı söyleşide Kaynar, Paul Connerton’a referansla‘anıt mekan’ ve ‘mahal’ ayrımını hatırlatıp mahal’leri anıt gibi ben buradayım diye sürekli kendini hatırlatmayan bir çevre olarak tarif ediyor. Bu da tartıştığımız seçki gibi mahalleri hikaye eden, onların hafızasını tutan çalışmaların yaşadığımız mekanların mahallerinin farkına varmamıza ne kadar kıymetli katkı yaptığını gösteriyor.
https://ayrancim.org.tr/?p=8697Plan Oba KomunüŞehrin ortasında komün mü olur, olmaz tabii ama öyle yerler olabilir ki oralarda neredeyse bir komün komşuluğu ortaya çıkabilir. Plan Oba apartmanı tam da öyle bir yermiş. ODTÜ mensuplarının kooperatif olarak inşa ettikleri vahamsı yuvadan konuşurken bu komşulardan bir olan Hülagü Bulguç’u da anmadan geçmiyoruz.https://ayrancim.org.tr/?p=7775Gemi Ev
Gemiye benzediği için mimarı, sahipleri hakkında bir takım denizcilik yakıştırmaları yapıldığı halde sadece mimar Danyal Tevfik Çiper’in aerodinamik bir apartman yapma arayışını yansıtan Özkanlar Evi de Ayrancı’nın söylenceleri, mimari ve politik tartışmaları ile enterans bir mekan olarak seçkide yerini alıyor.
https://ayrancim.org.tr/?p=9206Koraltan EviBir ev ki Demokrat Parti döneminde meclis başkanı Refik Koraltan’a lojman olmuş. 27 Mayıs’tan önce belki de darbeyi engelleyebilecek son bir toplantıya evsahipliği yapmış, darbeden sonra aşırı sağın karargahı Türk-Kültür Dernekleri merkezi olmuş, onun kapatılmasının ardından 12 yıl sonra yeniden açılan Halkevleri’nin merkezi haline gelmiş ve 70li yılların şiddetli günlerinde dinamitlenerek yıkılmış Türk siyasetinin büyük kırılmalarına tanık olmuş bir ev.O da Ayrancı’daymış…https://ayrancim.org.tr/?p=8845Ankara’nın BağevleriBağları şarkılara konu olmuş bir kentin bağevleri de meşhurdur haliyle. Çoğu yokolmuş bu evlerden ayakta kalmış birkaç tanesinin hikayesini ailelerin dilinden dinliyoruz.https://ayrancim.org.tr/?tag=ayranci-bagevleriAtakuleHep mahaller olacak değil ya bir de anıt mekandan bahsedelim ve Türkiye’nin ikinci Ankara’nın birinci alışveriş merkezi Atakule’yi döner restoranı, atari salonu, nikah salonu ile bir konuşalım.https://ayrancim.org.tr/?p=8557Çankaya SinemasıSineması, pastanesi, müzik kutusu ve kırtasiye ile kim bilir ne kadar çok ve unutulmaz buluşmaya ve seyre evsahipliği yapmış Çankaya Sineması da anılarda ve Ayrancım’ın seçkisinde yaşamaya devam ediyor.https://ayrancim.org.tr/?p=8354Ayrancı’nın İnsanlarıSeçki, tüm bu mahallerde mekanlarda çocuklarını geçiren ya da çocukluklara damga vuran bir sürü insan hikayesine de yer vermiş. Mahallenin güzel tiyatrocusu Ayşegül Atik mi dersiniz yoksa İlhan İrem’in eşi kozmik yenge Hansu Atniner mi dersiniz, bir dönemin gençleri için çok önemli Kasetçi Teoş mu, Türkiye’nin ilk interaktif oyunu Hugo’nun Tolga Abi’sini mi dersiniz, yorgancıları, saatçileri, muhtarları ile Ayrancım; mekanları, mahalleri ve yapılarının ötesinde bir inzan manzaraları manzumesi olarak beliriyor.İşte böyle Ayrancı’nın içimizi ısıtan hikayeleri Ayrancı’nın mazisinden, Ayrancım’ın sayfalarında bizi buluyor.
Son gelişmelerin keyifsizliği ve bayramın rehavetiyle iki haftadır ara verdiğimiz rasathane turlarımıza o zamandan hazırladığımız içeriği, Ezgi ile Mersin’in mimoza baharının eşliğinde konuşarak dönüyoruz.Belgrad’da Bedava UlaşımBelgrad, Lüksemburg, Montpellier (Fransa) ve Tallinn (Estonya)’dan sonra toplu taşımayı ücretsiz kılarak bu uygulamaya geçen en kalabalık Avrupa şehir oldu. Toplu taşımanın biletsiz olmasıyla bireysel araç kullanımının azalması ve Belgrad’ın Dünya’nın en kirli kentleri arasından çıkması umuluyor.https://www.dw.com/en/belgrade-to-make-public-transport-free-from-january-1/a-71102418Glasgow da Ücretsiz Toplu Taşımayı DeniyorÜcretsiz toplu taşımayı geçmeyi gündemine alan Glasgow da süreci önce 1000 kent sakiniyle denenecek bir pilot ygulamayla başlatıyor. Dokuz hafta sürecek denemenin ardından uygulamanın sosyal, ekonomik ve çevresel faydaları ve bunun ulaşım politikasını nasıl etkileyebileceği araştırılarak politikaya karar verilecek.
https://cities-today.com/glasgow-to-trial-free-public-transport/İki Tekerliler için Güvenli ParkGlasgow’a uğramışken bisikletlilere yönelik çok mühim bir hizmetten de bahsedelim. Kentlerde bisiklet kullanımının yaygınlaşmasının karşısındaki bir engel de güvenli park imkanlarının azlığı. Bir yere bağlasanız bile bisikletinizin çalınmasına engel değil. Buna yönelik olarak Glagow, Cyclehoop şirketinin imalatı kapalı park yerlerinin sayısını arttırmaya devam ediyormuş.https://www.glasgow.gov.uk/article/11548/Cycle-Storage-Scheme-Set-For-Significant-ExpansionMikro ama PahalıNational Association of City Transportation Officials (NACTO) tarafından yayınlanan bir rapor ABD ve Kanada’da 2023'te rekor sayıya ulaşan paylaşımlı bisiklet ve skuter gibi mikro ulaşım çözümlerinin maliyetinin hiç de mikro olmadığını ortaya koymuş.Yine de Toplu TaşımaEnviromental Science and Technology Dergisinin Şubat 25 sayısında yayınlanan bir makale de yolcuların toplu taşıma yerine Uber veya Lyft kullanarak zamandan tasarruf ettiğini ancak daha fazla ücret ödediğini ortaya koymuş. Fakat dışsallıklar hesaba katıldığında trafik sıkışıklığı, kazalar ve gürültü gibi sosyal maliyetler açısından toplu taşıma hala daha avantajlı görünüyor.
https://cities-today.com/most-uber-and-lyft-trips-replaceable-by-public-transit-says-study/Sokak Sanat İçindirÖzgür Mumcu Aslına Bakarsan isimli podcast serisinin geçen bölümlerinin birinde ’ın bu bölümünde Street Art meselesini Görken Kızılkayak ile konuşmuş. Uzun yıllardır Street Art üzerine çalışmalar yapan ve sanatçılara destek sağlayan Kızılkayak ile mağara resimlerinden kurumsal kültür politikalarına kadar evrilen meseleyi dinliyoruz.https://open.spotify.com/episode/4slLK2ryW60QiKA89jJNY6?si=4d9bfe222ed646c0Toronto Sokaklarında SanatKızılkayak’ın bahsettiği kurumsallaşmış StreetArt örneklerinden birisine Toronto’da rastlıyoruz. Şehrin sokaklarındaki sanat eserleri için bir portal yapılmış, herbirinin bilgileri koyulmuş, hatta haritası bile yapılmış.https://www.streetartoronto.ca/Ters GrafitiToronto gibi örnekleri saymazsak sokaklarda çizim, yazılama yapmak suç. Ama temizlemek değil. Tersine grafiti tam da bu şekilde sokakları, duvarları stensillerle temizleyerek desenliyor. https://www.streetadvertisingservices.com/blog/article/everything-you-need-to-know-about-reverse-graffitiThames’in Definecileri Orhan Pamuk Kara Kitap’ında Boğaz’ın suları çekilmiş halini hayal etmişti. Londra’da bu edebiyatın ötesinde bir uğraş olmuş. Mudlarking denilen faaliyetle gelgitlerin çekilmesiyle ortaya çıkan Thames Nehri kıyılarında antika ya da gündelik eşya arama modası çıkmış.https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-07-12/london-the-river-thames-mudlarks-find-history-on-a-crowded-foreshore?cmpid=BBD071224_CITYLAB&utm_medium=email&utm_source=newsletter&utm_term=240712&utm_campaign=citylabdailyBu haftalık da bu kadar, sağlıkla, huzurla, hoşçakalın…
Bu hafta Kültür ve Ekoloji Hakları Derneği'nin daveti ile bulunduğum Seferihisar vesilesiyle yavaş şehirlerin kültür politikalarını konuşuyoruz.Yavaş Şehrin Hızlı GelişimiCittaslow ağına 2009'da katılarak Türkiye'nin ilk yavaş şehri olan Seferihisar ı zamandan bu yana epey hızlı bir gelişme kaydederek iki kat nüfusa çıktı. Bu da yavaş şehir yaklaşımının bir yaşam tarzını mı yoksa bir pazarlama stratejisini mi ima ediyor diye sormamıza sebep oluyor.Maliyet Sebebiyle Hızlanan Şehir2011'de Cittaslow ağına kabul edilen Taraklı Belediyesi yıllık 1500€ olan aidatını ödemediği için 2022 yılında listeden çıkarılmış. Demek ki yoksulların yavaşlığa bile parası yetmiyor bazen.https://www.halk54.com/tarakli-sakin-sehir-listesinden-cikartildiYavaş MetropolDünya'nın hem yavaş hem de metropol olan ilk şehri İzmir olmuştu. Nasl olur anlamadan bu iddia 2024 seçimlerden sonra Antalya'ya geçmiş. Bana hala oksimoron gibi duran bu tamlamanın akıbetini göreceğiz zamanla.https://cittaslowturkiye.org/tr/metropol/Yavaş Şehrin RES'leriDoğayla barışık olma iddiasındaki sakin Seferihisar'ın yamaçları RES türibinleri ile dolmuş. Öyle ki SİT alanları bile bu devasa yel pervanelerine açılmış. Eee sonuça Ağa'nın oğlu isteyince ne doğası, ne tarihi...https://www.demokrathaber.org/seferihisarda-ruzgar-enerjisi-santralleri-tartismasiSeferihisar Kültür Politikaları ÇalıştayıSebeb-i ziyaretimiz olan Çalıştay vesilesiyle Seferihisar'ın çok sayıda yeni kültür sanat emekçisi ve meraklısı hemşehrisi olduğunu öğrendik. Bu nitel ve nicel gelişim ne yazık ki şehrin bir kültür politikası olmasını henüz sağlayamamış. Fakat çalıştayı böyle bir sürecin işaret fişeği olarak görmek mümkün.https://www.kulturekoloji.org/Anadolu'nun Kadim Müzik KültürüÇalıştay'da Cenk Güray hoca hem dinletisi ile kulaklarımızın pasını sildi hem de yaptığı sunuşla Anadolu'nun binlerce yıllık müzik mirasını Gomidas'tan, Milas Zeybeği'ne, Adatepe'ye kadar yaptığı bir yolculukla özetledi.https://anadolumuzikkulturleri.com/prof-dr-cenk-guray-ile-anadolu-muzik-kulturleri-ve-ortak-bellek/Tiyatrolı KöylerÇalıştay'da dinleme şansı bulduğumuz diğer bir hocamız da Semih Çelenk'ti. O da köy Bademler'den Boğazköy'e köylerdeki tiyatro deneyimlerini aktararak kültür politikalarının ufkunu kentlerin ötesine taşıdı.https://www.izmir.art/tr/semih-celenk-ile-teori-ve-pratikte-koy-tiyatrolariBu haftalık da bu kadar. Haftaya görüşünceye kadar hoşça ve sağlıcakla kalın.
Ezgi ile beraber niversite yıllarımızın sosyal başkenti İstiklal Caddesi'nin aradan geçen çeyrek yüzyıl içindeki dönüşümünü konuşarak Tünel'den Alkazar'a yürüyoruz.
Metrohan
İlk durağımız hemen Tünel’in üstünte yer alan ve 1939’dan beri İETT’nin genel merkezi olarak kullanılan Metro Han. İBB Miras tarafından bir kültür mekanına dönüştürülen Metro Han Kasım 2023’ten beridir de Zafer Toprak’ın 60bin kitabına evsahipliği yapan bir kütüphanesi olarak hizmet veriyor.
Kent Mobilyası Olarak Bariyer
Artık görmüyoruz bile. Resmi kurum, konsolosluk önleri, eylem alanları, temsil mekanları onlarla çevrili. Polis bariyerleri artık canlı sokakların, meydanların vazgeçilmez kent mobilyaları.
İllüzyon Han
Eski Rus Büyükelçiliği, hapishanesi, önce Narmanlıların yurdu ve sonra Aliye Berger, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Bedri Rahmi Eyüboğlu başta olmak üzere birçok sanatçının evi, atölyesi ve şimdi de illüzyon müzesine ev sahipliği yapan kimliksiz, ruhsuz bir han.
Dönüşmecesiye mekanlara ala bir örnek Narmanlı Han.
Botter Apartmanı
Abdülhamit’in terzisi ve modacısı olan Hollanda uyruklu Jean Botter için yaptırılan bina da İBB Miras tarafından 2023 yılında Casa Botter Sanat ve Tasarım Merkezi’ne dönüştürülmüş.
Markiz Pastanesi
Her şeyin hanesi peydah olurken pastaneler kayboluyor farkında mısınız? Onlardan biri de 1940’dan 2016’ya kadar birçok karşılaşmaya, muhabbete evsahipliği yapmış Markiz pastanesi. O zamandır kapalı şimdi o da kültür sanat etkinliklerine evsahipliği yapmaya başlıyor diye duyduk.
Caddede Bir Sanat Bir Sanat
Metro Han’la başlamıştık. Ziraat Kültürü geçince, Botter Apartmanı, Markiz Pastanesi’nin karşısında Beyoğlu Sanat Merkezi, Borusan Müzik, Meşher, İş Bank Resim Heykel, Yapı Kredi Kültür Sanat, daha ilerde Aksanat… Beyoğlu’nda kültür sanat mekanı açmayan holdingi dövüyor olabilirler mi?
Atlas Pasajı
Neyseki hala eski işlevini bir şekilde sürdüren mekanlar da var hala Beyoğlu’nda. Atlas Sineması kendisine eşlik eden sinema müzesi ile hala yaşıyor çok şükür.
Mephisto
Üniversitedeyken aldığım kitapların büyük çoğunluğunu bu cadde üzerinden almışımdır herhalde. O kitapçıların çoğu göçüp gitti. Neyse ki Mephisto hala eski yerinde ayakta…
İstiklal’in Hayaleti
İllüzyonla başladık hayaletle bitirelim çünkü İstiklal’de bir hayatel dolaşıyor. Emek sinemasının hayaleti. Onca direnişe eyleme rağmen Cercle d’Orient’la birlikte dönüşüm adı altın yok edilen Emek Sineması’nın hayaleti hala dolaşıyor hala İstiklal’de.
Hoppa Alkazar
Ne çok film izledik Festival’de ve sair zamanlarda Alkazar’da. Şimdi orası da hoplamalı, zıplamalı yeni nesil ne idüğünü anlayamadığımız bir yer olmuş. Hope demişler ama sanki “hooop” ya da “hopppaaa” Alkazar daha yakışırmış.
İşte böyle İstiklal’in dönüşüm duraklarının bazıları bunlardı. Daha nicesi var elbet ama hızlıca olunca bu kadarına nefesimiz yetti.
Ne diyelim, biz büyüdük ve bir tarz olmuş İstiklal.
Eskisine razıydık ama o da yenik düşmüş belli ki geçen zamana.
Bu hafta gündemimiz yaşlanan kentler, sistem karşıtı yaşlılar, pahalılaşan yaşam, hareketli çocuklar, dört ayaklı hemşehriler ve kör noktalar...
Yeni Berlin Duvarı
1989’da yıkılan duvar geçtiğimz haftaki seçimlerle yeniden inşa edilmiş gibi duruyor. Eski’nin Doğu Almanya’sı bugünün alternatif faşist Almanyası olarak çıktı sandıktan. Bu coğrafi yarılmanın ipuçlarını beşeri coğrafyada aramaya çalışıyoruz.
Hadi Gel Köyümüzde Kalalım
Orada uzakta gidilmeyen köyleri biliyoruz ama İspanya’da terk edilmemeyi başaran bir köy olduğunu biliyor muydunuz? Pescueza yaşlanan ve azalan nüfuzuna rağmen hala bir yaşam alanı olarak kalmayı başarmış gibi görünüyor. Bu başarısının sırrı ilham verici olabilir.
https://www.youtube.com/watch?v=cmFUXv2t-Mw
Kiracı Dostu Kent
Kiracıların başına bela olan kısa ve orta vadeli kiralama eğilimleri Barcelona'da da gündemde. Böylesi kiralamalar için bir gayrimenkul şirketi tarafından satın alınan apartmanın evsiz kalma riskine karşı direnişe geçen kiracılar sonunda muratlarına ermişler. Barcelona belediyesi binayı satın alarak sosyal konut olarak kullanılmasına karar vermiş.
Temiz Hava, Hareket Eden Çocuklar
Londra’nın düşük emisyonlu bölge uygulaması hiç beklenmeyen bir meyve vermiş. Bu bölgedeki çocukların okula yaya, bisikletle ya da skuterli gittiği yani daha hareketli bir hayat sürmeye başladıkları görülmüş. Böylesi uygulamalar uzun vadeli iklim sonuçlarının yanısıra kısa vadeli direkt sağlık sonuçları da doğurmaya başlayabiliyormuş.
https://grist.org/cities/london-fining-polluting-cars-more-active-kids/
Dört Ayaklı Şehir
Dört ayaklı hemşehrilerimizin artık bir radyosu var. Dört Ayaklı Şehir Radyosu, hayvan dostlarımıza dair hikayeleri farklı temalarla kurgulanmış programlarla gündeme getirmeye başladı.
https://open.spotify.com/show/5C4NzbTeD1u1aDTUZ0RmJD?si=20a2f7328ef74411
Mersin, İzmir ve İstanbul’da Modernite’nin Kör Noktaları
Kıraat köşemizde taze bir yayını konuşuyoruz. İstanbul’daki İsveç Araştırma Enstitüsü’nün koordinasyonu ve desteğiyle yayına hazırlanan kitap Mersin, İzmir ve İstanbul’da Cumhuriyet’in erken modern dönemine dair daha az çalışılmış köşelerine yapılan yürüyüşlerin hikaye ve tartışmalarını içeriyor.
https://srii.org/Documents/Docs/962969865e2946e79482eb94dd9c1814.pdf
Haftaya görüşünceye kadar hoşçakalın...
#KentGündemi #ŞehirVeToplum #KentteHayat
#YaşlananKentler #DemografikDeğişim #KentteYaşlanmak
#BerlinSeçimleri #DoğuBatıÇatlağı #AlmanyaSiyaseti
#YaşayanKöyler #KırsaldaHayat #PescuezaModeli
#KonutHakkı #KiracıDirenişi #SosyalKonut
#DüşükEmisyon #ÇocukDostuKentler #HareketliHayat
#ŞehirdeHayvanlar #HayvanHakları #DörtAyaklıŞehir
#ModerniteKörNokta #KentTarihi #ŞehriOkumak
İklim krizi kentlerde sadece bizi değil, mekanlarına musallat olduğumuz hayvanları da etkiliyor. Bu haftaki kentler turumuza onların hikayeleri ile başlayıp, kooperatiflerde bitiriyoruz.
Göz Göre Göre Felaket
İklim bilimci Dr. Peter Kalmus aşırı sıcakların insan sağlığı ve ekosistemler üzerindeki etkilerini araştırdığı için Kaliforniya yangınlarını tahmin edip oradan taşınmış. Ama o bile krizin şiddetlenme hızından şaşkın ve endişeli. Fosil yakıt lobilerinin dezenformasyon çabalarının bu yangını körüklendirdiğini düşünüyor.
https://www.nytimes.com/2025/01/10/opinion/la-fires-los-angeles-wildfires.html
Evin Yeni Sakinleri
Yaşam alanları insanların tecavüzüne uğrayan, iklim krizi yüzünden yiyecek ve su bulmakta zorlanan ayılar ve aslanlar bir de yangınlardan dolayı insan yerleşimlerinde çok daha sık görülmeye başlamış.
New York Fare Zirvesi
Farenin çarı olur da zirvesi olmaz mı? New York fare çarının başarılarının başka kentlere de ilham olması muradıyla bir fare zirvesi düzenlemiş. Bu vesileyle biz de Amerikan kentlerindeki farelerin tarihine eğiliyoruz.
https://www.bloomberg.com/news/videos/2024-09-12/new-york-city-will-never-be-rat-free-video
Fareler için Leziz İklim Krizi
New York ne kadar uğraşırsa uğraşsın fare tarihçisi Stephen Mihn'in dediği gibi farelerden kurtulmaya çalışmak beyhude bir çaba. Hele hele iklim krizinin farelere sunduğu yeni imkanlarla bu daha da zorlaşacak gibi.
RoboTaksiler
Amerikan şehirlerinde daha sık görülenler ayılar ve farelerden ibaret değil. Sürücüsüz robot taksiler de gitgide yaygınlaşmakta. Bu vesileyle Benjamin Schneider'ın San Fransisco’da sayıları artan robotaksilere dair saptamalarını konuşuyoruz.
https://www.slowboring.com/p/robotaxis-should-be-a-wakeup-call
Kooperatifçilik Kitabı
Bölümün sonunda kıraat köşemizde Mekanda Adalet Derneği'nin Emrah Altınok'un kaleminde çıkan son yayını "Konut Hakkı İçin 'Kooperatif Yaşamı' Savunmak"'ı konuşuyor ve konuta erişimin sadece bir ekonomik sorun değil, kültürel, sosyal ve çevresel boyutları da olan küresel bir kriz olduğunu hatırlıyoruz.
https://mekandaadalet.org/wp-content/uploads/2025/02/Koop-Rap-MAD-2025-WV-Pages.pdf
Bu hafta Marmara Belediyeler Birliği'nin 10. kez verdiği Altın Karınca Ödülleri vesilesiyle Türkiye belediyeciliğinin ahval ve şeraitini konuşuyoruz.Türkiye’nin en gelişmiş bölgesinin belediyelerinin en önemli belediyecilik pratiklerinin değerlendirilip ödüllendirildiği Altın Karınca Ödülleri’nin 10.su 12 Aralık’ta İstanbul’da Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda düzenlenen törenle sahiplerini buldu. Araya kayyımlar, Almanlar girince bunları konuşmak bugüne kaldı.10 kategoride dağıtılan ödüllere layık görülen pratiklerini konuşarak Türkiye belediyeciliğinin en’lerini anlamayı deniyoruz.Tekirdağ’ın Afet Sonrası Güvenli Yaşam Alanları Tekirdağ genelinde oluşturulan güvenli yaşam alanları afet durumunda vatandaşların barınma ve temel ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde planlanmış. https://afet.tekirdag.bel.tr/Bahçelievler Bizim Esnaf UygulamasıBahçelievler Belediyesi “Bizim Esnaf” uygulaması ile ailelere nakdi yardım yerine sanal puanlarla alışveriş yapma imkanı sunan bir otomasyon sistemi kurmuş.https://bizimesnaf.bahcelievler.bel.tr/Beylikdüzü Yuvam Olur Musun?Beylikdüzü Belediyesi sahip bekleyen hayvanların resimleri ve özelliklerini koyduğu bir sayfa oluşturmuş ama o kadar basit ki bir işe yarar mı bilinmez. Oysa ABD’de Roman McConn adlı 13 yaşında bir çocuk tek başına bundan çok daha fazlasını yapmayı bilmiş.https://yuvamolurmusun.beylikduzu.istanbul/Çayırova Duyu ve Empati ParkıToplam 10 bin 200 metrekarelik peyzaj alanında oluşturulan Duyu ve Empati Parkı projesi koku bahçesi, duyu parkuru, denge parkuru, hobi bahçesi, duyusal yürüyüş parkuru gibi alanları ile kentsel tasarım kategorisinde ödüle layık görülmüş.https://www.cayirova.bel.tr/haberler/daha-yesil-bir-cayirova-icin-2024-dolu-dolu-gecti-200Üsküdar Klasik PazarÜsküdar Belediyesi pazar günleri parklarda klasik müzik dinletileri düzenlemiş. Kültür ve sanat kategorisinde ödülle layık görülen proje bu olduğuna göre benim kentlerin kültür politikasızlığı tescillenmiş sayılmaz mı?https://www.uskudarkultursanat.com/uskudarda-klasik-pazar-etkinliklerimiz-basliyor-4169-konser-etkinlikKarasu Kıyıları HalkındırKarasu Belediyesi kıyılarını halkın kullanımına açmayı hedefleyen proje ile özel mülkiyet alanlarının kamulaştırılması, riskli alanların belirlenmesi ve kıyı boyunca rekreasyon alanlarının oluşturulmasını sağlamış ama meclis üyesi bile haberdar değilmiş projeden dahası belediye, halkın kıyılarından kum alıyormuş.https://www.aksamhaberleri.com.tr/haber/22829191/karasu-belediyesinin-kum-tasima-faaliyetlerine-tepkiBeşiktaş GerontomimariBeşiktaş Belediyesi 75 yaş ve üzeri hemşehrilerinin kendini evinde fiziken ve ruhen daha güvenli hissedebileceği bir alan oluşturmak için mimari müdahaleler gerçekleştirmiş.https://besiktas.bel.tr/haberler/gerontomimari-hizmeti-besiktas-ta-hayata-geciyor-1925Kadıköy’ün Kadın KaynakçılarıKadıköy Belediyesi Kadıköy’de ikamet eden kadınlara konusunda uzman eğitmenler tarafından, Gedik Eğitim Vakfı tarafından ücretsiz olarak “Kaynakçılık” kursu verilecekmiş.https://sosyaldestek.kadikoy.bel.tr/projeler/kadin-kaynakcilar-yetisiyorDükkan KadıköyTek kullanımlık ürünler yerine uzun ömürlü, ambalajsız ve ekolojik ürünlere erişim imkanı sunan, döngüsel ekonomiyi destekleyen, tüketiciyle yerel ürün ve üreticiyi buluşturan Türkiye’nin ilk ve tek yerel yönetim uygulamasıymış.https://dukkan.kadikoy.bel.tr/Kapaklı’nın Mantar Üreten ve İşleyen ElleriKapaklı Belediyesi atıl durumdaki askeri mühimmat depolarını modernize ederek mantar üretim tesisi haline getirerek kadın ve gençlere istihdam yaratmış.https://www.kapakli.bel.tr/projelerimiz/kapakli-mantar-ureten-ve-isleyen-eller-projesiYıldırım Çevre MüfettişleriYıldırım Çevre Müfettişlerini Arıyor’ projesi kapsamında 50 gönüllü çocuk çevre ve atık yönetimi eğitimi aldıktan sonra çevre müfettişi olan çocuklara gerekli kıyafet ve ekipmanın yanı sıra tablet verildi. Çocuklar etraflarında gördükleri olumsuzlukları ve önerileri tabletlere yüklenen uygulama üzerinden belediyeye iletiyormuş.https://www.bursahakimiyet.com.tr/bursa/bursa-yildirim-in-cevre-mufettisleri-is-basinda-1366716İstanbul Bütçe Seninİstanbul Büyükşehir Belediyesi kent sakinlerinin istek ve taleplerini projelendirerek bütçe süreçlerine doğrudan katılımını sağlayan Bütçe Senin uygulaması ile Jüri Özel Ödülü’ne layık görülmüş.https://www.docdroid.net/ZPsHsZM/butce-senin-karar-senin-pdfBu haftalık da bu kadar.Haftaya görüşünceye kadar hoşçakalın #altınkarınca #belediyecilik #ödül #marmara #marmarabelediyelerbirliği
Geçen hafta Berlin’in alternatif bağımsız mekanlarını dolaşmıştık. Bu hafta da Berlin'in tarihi gelişimine tanıklık eden birkaç durakta kentin zamanla nasıl dönüştüğünü konuşuyoruz
Uberleşen Berlin
Doğu Yakası Galerisi’nde bitirmiştik geçen haftaki turumuz. Duvar kalıntılarının neyle ne arasında yeni bir sınır olduğunu konuşuyorduk. İşte tam o dönüşen sınır halinin yeni bir tezahürü olarak Uber’leşen bir meydanla başlayalım bu haftaki Berlin turumuza.
https://www.uber-arena.de/
Küçük İstanbul
Berlin’e gelip de Kreuzberg’e uğramamak olmaz. Kent bölünmüşken sosyal konutların haliyle de Türk işçilerin yoğun olduğu bir kenar mahalleyken duvarın yıkılması ile merkezi bir konum kazanan mahallenin yıllar içindeki dönüşümününü ve dönüşüme karşı ortaya çıkan dirençleri konuşalım hızlıca.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kreuzberg
Gecekondu
Kreuzberg’in bahsettiğim soylulaşmaya karşı direnişin merkezinde bir gecekondu olduğunu söylesem?
https://kottiundco.net/2019/06/02/english-the-gecekondu-protest-hut-of-kotti-co-a-space-for-housing-rights-in-berlin/
Köprü Altı Evsizleri
Kent Rasathanesi’nde sık sık konuştuğumuz evsizlik sorununu tüm Batı kentlerinde olduğu gibi Berlin’de de karşımıza çıkıyor.
Küçük Muhabbetler
Kreuzeberg Müzesi’ndeki şehir, göç ve tarihe dair çok hoş bir sergiyi konuşarak devam ediyoruz. Sözlü tarihi bilimsel açıklamalarla harmanlayan harika bir harita çalışması. Belki ilham olur diye not edelim.
https://www.museumsportal-berlin.de/de/ausstellungen/ferngespraeche/
Yine Buldum Bir Mezarlık
Berlin’de de gezilecek bir mezarlık buldum. Hem bu sefer Mersin mezarlığında olmasını uzun zamandır arzu ettiğim bir uygulamayla da karşılaşmış oldum.
https://www.wo-sie-ruhen.de/friedhof?id=12
Huzur Hakkı
Hazır mezarlık sukunetine girmişken, Berlin’den bakınca bizim kentsel yaşamlarımızın ne kadar pürtelaş göründüğünü de ifade etmekten kendimi alamıyorum.
Havalanmayan Alan
Berlin’in eski havaalanı Tempelhof Havaalanının kapandıktan sonra geçirdiği ya da geçirmediği dönüşüm bizim istemeye istemeye emekliye ayrılan havaalanlarının geleceğine dair de ilham verebilir diyerek Berlin turumuzu bitiriyoruz.
https://berlinpoche.de/en/berlin-tempelhof-airport-park-history-tour
Bu haftalık da bu kadar.
Haftaya görüşünceye kadar sağlıcakla kalın.
Bu hafta Berlin'de ziyaret etmeye çalıştığım alternatif müşterek mekanların izinde bir kent turuna çıkıyoruz.
Bebelplatz
Berlin turumuza geçen haftaki kaydı aldığımız yerden. Üniversite ve Opera’nın arasında kalan ve 10 Mayıs 1933’te Nazilerin binlerce kitabı yaktığı (Bücherverbrennung) Bebelplatz’dan başlıyoruz.
Maxim Gorki Tiyatrosu’nda Gezi
İkinci durağımızda tesadüfen karşılaştığımız ve 26 Mayıs - 25 Haziran 2023 tarihleri arasında Maxim Gorki Tiyatrosu’nda düzenlenen 6. Berliner Herbstsalon’da, Gezi Parkı protestolarının 10. yılı vesilesiyle "GEZİ – TEN YEARS AFTER" başlıklı etkinlikten kalan fotoları izliyoruz.
Kaynak: theaterkompass.de
Holzmarkt 25
Bir sonraki durağımız olan Holzmarkt 25, kentin ikiye bölündüğü yıllarda Spree Nehri kıyısında atıl kalan bir çok yerden biri iken 2012 yılında sürdürülebilirlik, sanat, yaratıcılık ve toplum kavramlarını bir araya getiren bir kooperatif mekanına dönüşmüş.
https://fromgreytogreenblog.wordpress.com/2020/05/08/a-marketplace-for-creativity-and-culture-holzmarkt-25/
YAAM
Aynı istikamette ilerleyip Berlin’in merkezindeki Afrika vahası Yaam’ı ziyaret ediyoruz.
https://www.yaam.de/
Urban Spree
İçerisinde barlar, dans kulüpleri, sanat galerileri, yeme-içme alanları, bira bahçeleri gibi birçok farklı mekanı bir araya getiren devasa alan Urban Spree bir sonraki durağımız.
https://www.urbanspree.com/
Bauhütte Kent Bostanı
Yine tesadüfen karşımıza çıkan ilham verici bir başka mekan Bauhütte. Sonradan öğrendiğim kadarıyla çok sayıda STK'ya, girişim ve derneğe ev sahipliği yapan 1600m2’lik alanda birçok kültürel, ekolojik, sostal ve politik faaliyet yürütülüyormuş.
https://bauhuette-kreuzberg.de/ueber-die-bauhuette-kreuzberg/
Doğu Yakası Galerisi
Berlin Duvarı’ndan kalan en uzun parça olan ve şimdi bir galeri gibi birçok sanatçının işlerine evsahipliği yapan Doğu Yakası Galerisi aynı zamanda hala bir sınır. Neyle ne arasında bir sınır olduğu videoda efendim :)
Gelecek hafta kentin dönüşümüne dair ikinci bir Berlin bölümünde görüşünceye kadar hoşçakalın.
Bebelplatz
Bu haftaki kentler turuna Kaliforniya yangılarından bahsetmeyi planladığım için 1933’te Nazilerin 20bin kitabı yaktığı Bebelplatz’dan çıkmaya karar vermiştim. Sonra Kartaltepe’den acı haberler de üstüne geldi.
Los Angeles Yangınları
Amerika’nın en zengin yerleşim yerleri ülkenin en ölümcül yangınlarını da yaşadı. En az 27 kişinin hayatını kaybettiği yangınlar 12bin yapının yanmasına ve 250 milyar dolarlık zarara yol açtı. Tüm bunlar insanın doğaya demografik ve coğrafi olarak meydan okumasından kaynaklanıyor gibi görülüyor.
https://www.bbc.com/turkce/articles/c4nwz3d1xvvo
Özel İtfaiyeler
Afetler zenginleri de vuruyor ama onlar bir şekilde parasını verip kendilerini korumaya çalışabiliyorlar. Yangın söndürme hizmetinin bile özelleştirebildiği zamanlardan geçiyoruz.
Gönüllü Yangın Gözcüleri
Birileri parasını verip mallarını korumaya çalışırken diğerleri gönüllü emekleri ile bir uygulamayı hayata geçirip şehirdeki resmi uyarı sistemlerinin aksine güvenilir ve hızlı yangın güncellemeleri sağlayarak hayati bir destek sunuyordu.
https://www.nytimes.com/2025/01/11/us/watch-duty-wildfire-app.html
Kentin Açığa Çıkardığı Sıradan Kötülük
Kaçırmayın Bülent hocanın yazısını. Köyleri mahalleye çeviren büyükşehir mantığının sıradan kötülüklerin ortaya çıkmasını nasıl mümkün kıldığını Narin örneği üzerinden yazmış. Kentte gelip kentleşemeyenler köylüler çok tartışıldı. Artık kentin köye gelişi de kapsamlı olarak düşünülmeli belli ki.
https://www.gazeteduvar.com.tr/narin-guran-davasina-kentlesme-perspektifiyle-bakmak-makale-1749964
Kayyımlara Karşı Dalokay Tarzı Direniş
İlhan Cihaner kayyımlara karşı 70lerin efsane başkanı Vedat Dalokay'ın direniş yöntenlerinden feyz alınması lazım demiş. Ben de o dönemden alınacak çok ilham alınması gerektiğini her fırsatta söylerim, o yüzden okuyalım, okutalım.
https://www.gazetepencere.com/siyaset/siyasi-operasyona-karsi-dalokay-formulu-647573h
Kentsel Çatlaklar
Tuba Doğu ve Melis Baloğlu Manifold’da başladıkları yeni yazı dizisiyle kentteki çatlakların doğası üzerine bir diyalog başlatıyorlar. Bu diyalog aracılığıyla, insan ve insan dışı şeylerin kentsel çatlakları nasıl şekillendirdiğini, nasıl hayat bulduğunu, neleri doğurduğunu ve beklenmedik yollarla nasıl yeniden tahayyül edilebileceğini keşfe çıkıyorlar. Tavsiye ederim.
https://manifold.press/kentsel-catlaklar-bize-ne-soyler
Yves Cabannes
Türkiye’deki kentsel mücadelelerden iyi tanıdığımız, BM Habitat Zorla Tahliyelere Karşı Danışmanlar Grubu başkanı olarak dünya üzerinde yıkımlara ve zorla tahliyelere karşı mahallelerin konut haklarını savunan Yves Cabannes’ı kaybetmişiz. Kendisine İmre Azem’in Ekumenepolis filmindeki kısmı ile veda ediyoruz.
https://x.com/Ecumenopolis/status/1879458257292652875
Gayri Bireysel Arazi Mülkiyet Modelleri
Sevgili Cihan Uzunçarşılı Baysal hocanın Ankada Mimarlar Odasının Dergisi’nde yayınlanan gayri bireysel arazi haklarına dair bir makalesini paylaşmış. Özel mülkiyetin ötesine geçmenin yollarına dair bu ilham verici makaleyi ben de hatırlatş olayım.
http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya52.pdf
Ayrancım'dan İlk Kitap
Kıraat köşemizde dost ve kardeş yayınımız Ayrancım Gazetesi’nin iki ciltten oluşacak Ayrancı’da Zaman Mekan, İnsan kitabının ilk cildinin yayınladığı haberini vermiş olalım.
https://ayrancim.org.tr
Bu haftalık da bu kadar.
Haftaya görüşünceye kadar hoşçakalın.
Kayyımların yeniden gündemimizde olduğu günlerde kentsel politika konuşmak pek manalı gelmediği için bu hafta kayyımları ve belediyeleri yasal, tarihi ve siyasi açılardan ele almak istedim.
Yeni yıl dileklerinden sonra sıra geldi yılbaşı kararlarına... Ne dersiniz; bu sene toplu taşımaya, alternatif ulaşım imkanlarına bir şans vermek ister misiniz?
O zaman buyrun...
Bir Yeni Yıl Kararı Olarak Toplu Taşıma Kullanmak
Malum zamanlar, yılbaşı, yeni kararlar, yeni alışkanlıklar. Kendra Pierre-Louis tam da bu değişiklik zamanı kentsel ulaşım alışkanlıklarımızda bir yeniliğe yer vermek için ideal bir zaman olarak tarif ediyor ve 2025’te toplu taşımaya bir şans vermemizi öneriyor.
https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-01-01/for-a-healthier-happier-2025-try-commuting-on-public-transit?srnd=phx-citylab
Trafik Vergisi Sadece Bir Vergi Olmayabilir mi?
New York şehir merkezine araçla girişe ücret uygulayan ilk ABD kenti oldu. Henry Grabar 2019’dan bu yana devam eden sürecin sonunda hayata geçen politikanın akıbetinin Demokrat Parti’nin alternatif bir siyasi tahayyül ortaya koyup koyamayacağının bir turnusol kağıdı olarak görüyor. Yazı diğer alanlarda kamu politikalarının başarısı için izlenmesi gereken üç kritik adımı vurguluyor.
https://www.nytimes.com/2025/01/05/opinion/democratic-party-new-york-congestion.html?smid=nytcore-android-share
Toplu Taşıma Atlası
Çok toplu taşıma haritası görmüşsünüzdür, metro hatları, vapur seferleri, otobüs güzergahları… Peki bunları bir kentin toplu taşıma kalitesine dair bir fikir verir mi? Evet Paris’in, Londra’nın, Tokyo’nun metro haritaları çok kapsamlı toplu taşıma imkanlarının varlığını düşündürür. Peki size desem ki Prag’ın, Wroclav’ın hatta Tel Aviv’in toplu taşıma hizmetlerinin daha erişilebilir, kapsamlı olduğunu söylesem. Ben değil tabii,Kalınma ve Ulaşım İçin Politika Enstitüsü’nün (ITDP) ilk toplu taşıma atlasının bulguları böyle diyor. Türkiye’ye dair manzarayı ise ne siz sorun ne ben söyleyeyim.
Benim Sokağım Benim Hayalim
Memleketin toplu taşıma manzarası evet pek parlak değil; hala arabaların, dolmuşların içgüveysi gibiyiz sokaklarda. Peki bize kalsa nasıl olurdu sokaklarımız? Denk geldiğim bir sayfa bu hayali kurup, somutlaştırmayı sağlıyor. Sokağın boyunu giriyoruz, sonra artık bisiklet yolu mu, kaldırım mı, tramvay mı, bahçe mi hayalimize kalmış. Buyrun benim Mersin GMK hayalim mesela:
Los Angeles’in Kaldırım Derdi
Geniş geniş kaldırım yapmak da yetmiyormuş. Los Angeles da mevcut kaldırımların bakım-onarım derdine düşmüş. Kentteki 4000mil uzunluğundaki kaldırımların durumu harapmış ve komşu parsel sahiplerin bunları onarması gerekiyormuş. Tabii ki bu da pek mümkün olmamış. Bu sorunu aşmak için önerilen enteresan bir finansman modeli var. Bunun farklı alanlarda da kullanılabileceği düşünmesi ile biraz bahsetmek istedim.
https://www.planetizen.com/features/133025-city-broken-sidewalks
Ev Alma Müşterek Konut Al
Seattle’da ortak kullanım alanları içeren özel konutların inşasını yasaklayan düzenleme kaldırılarak özellikle gençlerin mutfak, salon, banyo gibi alanları ortak kullandığı ama kendi özel alanlarının da olduğu evler sayesinde barınma ihtiyaçlarını daha ekonomik bir şekilde karşılayabilmelerinin önü açılmış.
https://www.smartcitiesdive.com/news/seattle-coliving-housing-new-law/734143/
Hukuksuzluk Beyi
Ortak yaşam, hemşehri hukuku gibi kavramlardan Bolu Belediye Başkanı’nın bihaberliğini artık yadırgamıyor olsak da hukuksuz marifetlerini bu kadar pervasız bir şekilde ifade edip, savunabilmesini hukuksuzluğun Türkiye yerel yönetimlerinde ne kadar normalleştiğinin bir emaresi olarak görebiliriz sanıyorum.
Kentsel Gelecek Tasarımı
Kıraat köşemizde şimdiye kadar yazılarından feyz aldığımız sevgili Savaş Zafer Şahin hocamızın bu sefer mahir bir ekip ve müthiş bir vizyonla hayata geçirmeye soyunduğu kentsel gelecek tasarımı insiyatifini konuşuyoruz.
https://www.kentselgelecektasarimi.com/
Başlıkta zikrettiğimiz üç grubun ne ortak noktası olabilir sizce? Kentlerdeki sayılarının hızla artmakta olduğu olabilir mi mesela?
Şehrin Hindileri
ABD’de hindilerin ormanlık alanlarındaki sayıları azalırken kentlerdeki uygun tüneleme ve beslenme alanları, bol yiyecek ve predatörlerden korunma imkanları sayesinde artıyormuş.
https://www.smithsonianmag.com/science-nature/why-are-urban-turkeys-thriving-180985433/
Evsizlik Rekorları
ABD kentlerinde sayıları artan sadece hindiler değilmiş; evsizlerin sayısı da 2007'den bu yana kaydedilen en büyük yıllık artışı göstererek 770.000'i aşmış.
https://www.nytimes.com/2024/12/27/us/homelessness-hit-record-level-in-2024.html?smid=nytcore-android-share
Dijital Apartheid
Batı Şeria sakinleri, her türlü insani yaşam koşullarından mahrum olmaları yetmezmiş gibi bir de Google Haritalar'daki yol kısıtlamaları, sokak düzenlemeleri ve kontrol noktalarıyla ilgili eksik veya yanlış bilgilerden mağdur oluyormuş.
https://bianet.org/yazi/google-haritalar-filistinlilerin-bati-seriada-seyahat-etmesini-nasil-zorlastiriyor-303156
Motorsiklet Salgını
Kinşasa'daki trafik sıkışıklığı motosiklet taksi olarak bilinen "Wewa"ların olağanüstü yayılarak şehir içi ulaşımında hem bir çözüm ve hem de sorun kaynağına dönüşmesine sebep oluyormuş.
http://expobeton-newsletter.net/2024/12/27/wewa-in-kinshasa-mobility-solution-or-urban-plague/?utm_source=pocket_shared
Motorsikletli Tehlike
Kinşasa kadar uzağa gitmeye gerek yok. Türkiye’de de şehir içindeki kazaların yüzde 52,3’üne yani her iki kazadan birinde motosikletler varmış.
https://www.diken.com.tr/her-iki-kazadan-birine-motosiklet-karisiyor/
(İki Tekerli) Eğitim Şart
Bisiklet beceri eğitimleri, bakım dersleri ve topluluk destek grupları gibi sosyal altyapı unsurları, bisikletli ulaşımın yaygınlaşmasında bisiklet yolları kadar önemi varmış.
https://www.bloomberg.com/news/features/2024-06-04/the-bike-infrastructure-that-can-close-cycling-s-gender-gap?cmpid=BBD112624_CITYLAB&utm_medium=email&utm_source=newsletter&utm_term=241126&utm_campaign=citylabdaily
Korna Zulmü
Araç ve yayalar için ayrı yolların olmadığı dönemde bir “çığlık” ihtiyacı olarak doğan klakson artık kentlerde kendi başına bir zulm kaynağı.
https://www.bloomberg.com/news/features/2024-08-26/the-rise-and-fall-of-the-klaxon-the-world-s-most-annoying-car-horn?cmpid=BBD122724_CITYLAB&utm_medium=email&utm_source=newsletter&utm_term=241227&utm_campaign=citylabdaily
Kablosuz ve Umarsız Muhabbetler
İnsanların telefonlarını artık yoğun biçimde hoparlörde kullanıyor olması yeni bir rahatsızlık kaynağı olmuş durumda.
https://www.techspot.com/news/106113-outrage-grows-over-lack-headphone-use-us-airports.html?utm_source=pocket_shared
Bu haftalık da bu kadar haftaya buluşuncaya kadar hoşçakalın…
Bültenimize abone olmak için kentrasathanesi.substack.com
Bu hafta yeni işlevler kazanan kiliseler, kapanan publar, kaybolan semtler, gözden düşen dijital mecralar üzerinden kentlerin dönüşen kültürel hayatlarını konuşuyoruz. Buyrun...
Cemaatinden Satılık
Geçen hafta konuta dönüşen AVMlerden bahsetmiştik. Bu hafta da Amerika Birleşik Devletleri'nde giderek azalan kilise cemaatleri ve terk edilmiş kilise binalarının nasıl özel konutlara dönüştüğünü konuşarak haftalık turumuza başlıyoruz.
Kiliseden Bozma Neler Neler
Cemaatsiz kalan kiliseler sadece özel konut olarak yeniden işlevlenmiyor. ABD ve Avrupa’da birçok kilisenin yeme içme mekanlarına, perakende alanlarına, eğlence ve spor sahalarına dönüştüğünü öğreniyoruz.
https://worldcrunch.com/food-travel/reconverted-churches
Kapanan Mahalle Pubları
Kiliseler kapanıp yeni işlev kazanırken, özellikle küçük yerleşim yerlerinin en kamusal alanlarının da daraldığını öğreniyoruz. Adrian Chiles The Guardian’daki makalesinde İngiltere’de son 40 yılda 20bin mahalle “pub”ının kapandığını yazarak bunun küçük yerleşim yerleri için ne kadar büyük bir kamusallık kaybı olduğuna dikkat çekiyor.
Damsız ve Telefonlu Girilmez
Özellikle gece kulüpleri ve canlı etkinliklerde insanların anı yaşamaktan ziyade anı yayınlama eğilimi göstermesi üzerine işletme sahibi ve organizatörler etkinlikleri sırasında telefonla kayıt yapılamasını yasaklama ve engellemeye başlamışlar.
Çöpçatan Buluşmalar
Telefonların yaşadığı kan kaybının bir diğer cephesinde de çöpçatanlık hizmetleri varmış. Bloomberg’den öğrendiğimiz kadarıyla gençler artık online dating uygulamalarından ziyade yüzyüze etkileşim imkanı sunan etkinliklere yöneliyormuş.
“Berlin Kültürdür”
Kültür alanındaki gelişmelere Berlin’den kötü bir haberle devam ediyoruz. Kent yönetiminin kültür bütçesinde 130 milyon avroluk bir kesinti planladığının duyurulması üzerine şehrin kültür emekçileri “Berlin Kültürdür” adlı bir platform kurarak kesintinin kentin kültürel hayatına ve demokratik ruhuna nasıl zarar vereceğine dikkat çekmeye başlamışlar.
Bir Zamanlar Bebek
Kıraat köşemizde Nigâr Nigâr Alemdar'ın "Geçmişten Günümüze Bebek" adlı kitabını konuşuyor ve semtlerin nasıl kan kaybettiğini düşünüyoruz.
Güneş Komşuluğu
Eğer güneş paneli koyacak yeriniz, çatınız var da bunu karşılayacak imkanınız yoksa İspanyol Iberdro firması alanı sizden kiralayıp, orayı güneş tarlasına dönüştürüyor ve 2km yarıçapında oturan komşularınıza da buradan enerji sağlayabiliyormuş. Buna da güneş topluluğu deniyormuş.
https://www.iberdrola.com/about-us/what-we-do/solar-photovoltaic-energy/solar-communities
İşçi Sinemaları
Kaydımızın sonunda Mehtap Özsoy’un yürüttüğü Sosyal Bir Hak Olarak Sinemaya Gitmek: Ereğli Kömür İşletmeleri’ne Bağlı İşçi Sinemaları" başlıklı sözlü tarih çalışmasını konuşuyoruz.
Bu haftalık da bu kadar.
Hoşça, güzellikle kalın.
2024'ün en yaşanabilir kentlerinden konuşmaya başlayıp sonra da yaya güvenliği için yapılan geçitlere, göbeklere gelince, göbekli kentlerin daha yaşanabilir olabileceğini düşünmeden edemiyorum.
En Yaşanabilir Kentler
https://www.economist.com/graphic-detail/2024/06/26/the-worlds-most-liveable-cities-in-2024
Yaya Geçit Güvenliği
https://www.lebonbon.fr/paris/news/3000-places-stationnement-supprimees-paris/
Kemik mi? Çelik mi?
https://campaignsoftheworld.com/outdoor/saaq-bones-vs-steel/
Hollanda Göbeği
https://www.visordown.com/news/industry/dutch-style-roundabouts-are-here-and-we%E2%80%99re-confused
Bolu Göbeği
https://t24.com.tr/haber/bolu-da-sehir-icinde-trafik-isigi-kalmadi-20-milyon-liralik-enerji-tasarrufu-saglandi,1202526
Londra’da İki Teker Dört Nala, Rekorlara
https://bsky.app/profile/london.gov.uk/post/3lcz72k6msc27
Lastik Plastikleri
Frenden Elektrik
15 Dakikalık AVM’ler
https://www.cnbc.com/2024/12/05/why-developers-are-building-housing-at-shopping-malls.html
Bu haftalık da bu kadar. Haftaya görüşünceye kadar sağlıcakla kalın.
Bu haftaki kentsel politikalar turumuzda Brastislava'nın çocuk merkezli planlanı, ömür uzatan kentler ve uygulamaları, dayanışma hallerini ve ulus inşasında yerel yönetimlerin rolünü konuşuyoruz.
Çocukların Başkenti
Kentsel politikalara dair ilham verici deneyimler sadece zengin ülkelerin önemli kentlerinde karşımıza çıkmıyor. Bakın Avrupa’nın ortasında olduğu halde hem ekonomik hem siyasal sorunlarla boğuşan Slovakya’nın başkenti Bratislava makus kaderini değitirmek için çocuğu merkeze alan bir kentsel planlama sürecine girişmiş. Çocuklarla dost olmak için değil, kenti daha yaya dostu, çevreci, kamusal ve dolayısıyla cazip kılmak için onların dolaşım, oyun ve sosyalleşme ihtiyaçlarına öncelik vererek kenti planlamaya soyunmuş.
Uzun Yaşatan Kentler
Portekiz, İspanya, Fransa, İtalya gibi ülkelerin 2050’ye gelindiğinde Dünya’nın yaş ortalaması en yüksek kentler olacağı tahmin ediliyor. Bu bölgelerin ömrü uzatmasında Akdeniz diyetinden ziyade bölge kentlerinin hareketli, birarada ve aile bağlarını koruyan yaşamları teşvik ediyor olmaları etkiliymiş.
Navigasyon’da Ambulans
Güney Avrupa kadar şanslı olmayan İngilitere’de de ambulanslara yol vermeyi, dolayısıyla hem onların daha hızlı ilerlemesini hem de kaza yapmalarını engelleyen bir uygulama geliştirilmiş. Artık rotanızı belirleyen navigasyon uygulamaları size doğru yaklaşan acil durum araçlarını da haber verecekmiş.
https://www.bbc.com/news/articles/cq5l28l5qdpo
Araç Paylaşım Anarşizmi
Sam Haselby gençliğinde San Fransisco’da kullandığı araç paylaşım sistemini James Scott’un eserleri üzerinden bir anarşizm pratiği olarak yorumlamış. Yukarıdan dayatılmayan, merkezi bir yönetimi olmayan, sistemin dayattığı zorluklara öngörülmemiş bir çözüm öneren bu sistemi anarşist bir deneyim olarak görebiliriz diyor yazar.
https://aeon.co/essays/what-san-francisco-carpooling-tells-us-about-anarchism
Kitaplardan Öte Kütüphaneler
Allogenler’in son bölümünde Ciran Ay ve Reha Songurtekin’in ele aldığı kütüphaneler Britanya'da kitap ödünç veren yerler olmaktan öte, toplumda giderek artan sorumluluk alarak sosyal hizmetlerde önemli bir boşluğu dolduruyormuş. Gelin kütüphaneyi bir de böyle bir sosyal hizmet merkezi olarak dinleyin.
https://www.theguardian.com/news/article/2024/jun/25/how-britains-libraries-provide-more-than-books
Yeniden Eski Notre Dame
Büyük yangından sonra neredeyse tamamen harap olan Notre Dame katedralinin restorasyonu beş yıl gibi çok kısa bir sürede tamamlandı. İşin niceliğinden öte orjinal malzemeler ve tekniklerin kullanılması, çevresinin de iklim krizini gözönünde tutar bir şekilde dönüştürülmesi ve alanın daha erişilebilir hale getirilmesi de kotarılan işin takdire şayan boyutları.
https://www.theguardian.com/artanddesign/2024/dec/06/notre-dame?utm_source=pocket_shared
Uus Mekan Beden
Kıraat köşemizde Mustafa Doğanoğlu’nun 2015 yılında Mülkiye’de Aykut Çoban’ın danışmanlığında tamamladığı ve ulusların inşasında yerel yönetimlerin rollerine odaklanan araştırmasını konuşuyoruz.
https://nikayayinevi.com.tr/SiteResim/PdfView/ulus%20mekan%20beden31%20ekm.pdf
Bu haftalık da bu kadar. Haftaya görüşünceye kadar sağlıcakla kalın.
Uzun Yaşatan KentlerNavigasyon’da AmbulansAraç Paylaşmının Anarşizmle İlişkisiKitaplardan Öte KütüphanelerYeniden Eski Notre DameUus Mekan Beden