Bartosz T. Wieliński, wicenaczelny "Gazety Wyborczej", rozmawia z Mirosławem Maciorowskim o jego nowo wydanej książce "Powstańcy. Marzyciele i realiści. Historia na nowo opowiedziana". To opowieść o polskich zrywach narodowych, które ukształtowały naszą tożsamość i sposób myślenia o patriotyzmie. Mirosław Maciorowski razem z wybitnymi historykami i historyczkami przygląda się polskim powstaniom, zmaganiom o niepodległość, walce podczas II wojny światowej oraz oporowi wobec komunizmu aż do 1989 r. Opowiada o historii poprzez losy wybitnych jednostek, ich wątpliwości, decyzje i czyny, nieraz podważając konsensus wokół postaci i wydarzeń. Zderza różne punkty widzenia, by pokazać, jak historia polskich powstań wciąż żyje w naszej codzienności i pamięci zbiorowej. Więcej podcastów na: https://wyborcza.pl/podcast. Piszcie do nas w każdej sprawie na: listy@wyborcza.pl.

Daria Grzesiek w swoim literackim debiucie "To był tylko pies. O żałobie po zwierzętach" zebrała poruszające historie opiekunów, którzy pożegnali swoje zwierzęta. Jak rozpoznać moment, w którym warto podjąć decyzję o eutanazji? Jak wygląda sam zabieg, co zrobić z ciałem i jakie są formy pochówku zwierzęcia? Jak poradzić sobie z żałobą po utracie innego gatunku? Bohaterowie książki dzielą się swoimi dylematami, wspomnieniami i sposobami na zachowanie pamięci o swoich towarzyszach.

Gościem Łukasza Grzymisławskiego jest Marek Bieńczyk, pisarz, tłumacz, laureat Nike za eseistyczną "Książkę twarzy", a także autor tekstu o Albercie Camusie w październikowym wydaniu "Książek. Magazynu do czytania". Camus stał się bohaterem najnowszych "Książek" w związku z premierowym ukazaniem się nakładem wydawnictwa PIW "Notatników" w przekładzie Krzysztofa Umińskiego, Tomasza Swobody i Jana Marii Kłoczowskiego. Co o świecie mówi nam autor "Notatników" i dlaczego w dzisiejszych czasach warto czytać Camusa z uwagą? Więcej podcastów na: https://wyborcza.pl/podcast. Piszcie do nas w każdej sprawie na: listy@wyborcza.pl.

Gościem Wojciecha Szota jest Eliza Kącka – literaturoznawczyni, eseistka i laureatka Nagrody Literackiej Nike 2025 oraz Nagrody Czytelników za książkę „Wczoraj byłaś zła na zielono”. Rozmowa została nagrana dzień po gali, 6 października. Kącka opowiada o szczęśliwie-trudnym dzieciństwie w Lidzbarku Warmińskim, w którym było wiele jasnych i trudnych momentów, oraz o tym, jak doświadczenie macierzyństwa i inności zamieniło się w literacki dialog z samą sobą i z językiem.

Urszula Pieczek rozmawia z Robertem Piaskowskim, dyrektorem Narodowego Centrum Kultury, o rozwoju czytelnictwa w Polsce i zmianach, jakie w ostatnich latach zaszły w bibliotekach dzięki Narodowemu Programowi Rozwoju Czytelnictwa 2.0. Rozmowa odbywa się w kontekście konferencji „Czytanie ma tylko dobre strony”, która w dniach 23–24 września 2025 roku w Warszawie podsumowała pięć lat realizacji programu. Dyskutujemy o tym, jakie efekty przyniosły inwestycje w infrastrukturę, zakup książek i systemy biblioteczne oraz w jaki sposób biblioteki stały się dziś czymś więcej niż miejscem wypożyczania książek – centrami życia społecznego, integracji i lokalnych inicjatyw. Projekt JAK CZYTAMY Partner Narodowe Centrum Kultury Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach realizacji Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025

"Jego znaczenie jest doniosłe. Zwrot ludowy zrewidował polską historię i polski model historiografii, przenicował kanon kultury polskiej, wprowadził kategorie związane z kulturą folwarczną i pańszczyźnianą do analizowania Polski po transformacji, włączył PRL do historii ponowoczesnej, zakwestionował wolnościową naturę wolnego rynku. Mówiąc inaczej, namieszał w naukach społecznych, zmienił spojrzenie na strukturę socjalną i na historię, pomógł przełamać wstydy klasowe, ujawnił przestrzenie zamknięte nowego ustroju." Łukasz Grzymisławski rozmawia z prof. Przemysławem Czaplińskim, literaturoznawcą z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Więcej podcastów na: https://wyborcza.pl/podcast. Piszcie do nas w każdej sprawie na: listy@wyborcza.pl.

Gościnią Urszuli Pieczek jest prof. Ewa Graczyk — literaturoznawczyni i przewodnicząca kapituły Nagrody Witolda Gombrowicza. W rozmowie przyglądają się jubileuszowej, dziesiątej edycji nagrody, rozmawiają o tegorocznych nominacjach i zastanawiają się, jak przez ostatnią dekadę zmieniało się rozumienie i wartość literackiego debiutu. Co dziś znaczy "mocny debiut"? Jakie głosy i tematy przebiły się na przestrzeni lat? Wydarzenie pod patronatem Wyborcza.pl Rozpoczęcie festiwalu zaplanowane jest na 13 września o godz. 17:00. Na wrześniowej gali poznamy laureata lub laureatkę tegorocznej edycji. Zapraszamy do śledzenia konkursu!

Wojciech Szot rozmawia z Emilią Dłużewską i Agatą Żelazowską o książkach-finalistkach nagrody Nike. Czym zachwycają? Czy to był dobry rok dla polskiej literatury? O których książkach warto dyskutować? Przypominamy, że finałowa siódemka to: Beata Guczalska, "Konrad Swinarski. Biografia ukryta" (Wydawnictwo Literackie) Ignacy Karpowicz, "Ludzie z nieba" (Wydawnictwo Literackie) Eliza Kącka, "Wczoraj byłaś zła na zielono" (Wydawnictwo Karakter) Kora Tea Kowalska, "Patrz pod nogi. O zbieraniu rzeczy" (Wydawnictwo Karakter) Dorota Masłowska, "Magiczna rana" (Wydawnictwo Karakter) Tomasz Różycki, "Hulanki&Swawole" (Wydawnictwo a5) Paweł Sołtys, "Sierpień" (Wydawnictwo Czarne) Organizator: Fundacja Nagrody Literackiej Nike Współorganizator: "Gazeta Wyborcza" Współorganizator gali: Telewizja Polska Mecenasi strategiczni: Fundacja Roberta Dobrzyckiego, Panattoni Mecenas: Orlen Partner główny: Totalizator Sportowy Partner wydarzenia: Grupa Agora

Joanna Keler rozmawia z Aleksandrą Paduch o jej poruszającym debiucie literackim "Trzewia", wydanym przez Wydawnictwo Czarne. To opowieść o rodzinie, cielesności i jedzeniu, w której brzuch staje się schronieniem, ale też nośnikiem pamięci i dziedziczonej traumy. Zapraszamy do lektury sierpniowego numeru Magazynu Książki, w którym ukazała się recenzja powieści Aleksandry Paduch, autorstwa Katarzyny Sawickiej-Mierzyńskiej.

Gościnią Aleksandry Zbroi jest dr hab. Justyna Jaworska, przewodnicząca jury Nagrody Literackiej Nike. Jakie książki zyskały uwagę jurorów? Co tegoroczny wybór mówi o literaturze polskiej? Dlaczego w tym roku zgłoszono tak niewiele powieści? Co z reportażem? _ Nagroda Literacka „Nike” jest przyznawana za najlepszą książkę roku. Siedmioro finalistów i finalistek poznamy 5 września. Organizator: Fundacja Nagrody Literackiej Nike Współorganizator: “Gazeta Wyborcza” Współorganizator gali: Telewizja Polska Mecenasi strategiczni: PANATTONI, Fundacja Roberta Dobrzyckiego Mecenas: Orlen Partner wydarzenia: Grupa Agora Więcej informacji: Wyborcza.pl/NIKE

W 1989 roku pod Ścianą Śmierci w muzeum w Auschwitz ktoś zostawił dwie wiązanki kwiatów. Na jednej, w imieniu byłego więźnia Karla Goratha, napisano: "Dla naszych homoseksualnych braci, którzy tu zginęli". Po kilku godzinach kwiaty znalazły się w koszu na śmieci. Ponad czterdzieści lat po zakończeniu II wojny światowej nie każdy zasługiwał na upamiętnienie. "Oni", bohaterowie miejscami wstrząsającego reportażu historycznego Joanny Ostrowskiej, do dzisiaj nie doczekali się swojego miejsca w historii. Książka Ostrowskiej przywraca pamięć o nieheteronormatywnych mężczyznach, którzy do obozów koncentracyjnych trafiali m.in. na podstawie penalizującego męsko-męskie stosunki seksualne w III Rzeszy paragrafu 175. Autorka "Onych" nie skupia się wyłącznie na wojennych losach, lecz także przygląda się życiu swoich bohaterów po "wyzwoleni". Teraz musieli ukrywać nie tylko to, kim są, ale również to, co przeszli. A nad jaką książką teraz pracuje Joanna Ostrowska? Na podcast zaprasza Aleksandra Zbroja. Nagroda Literacka „Nike” jest przyznawana za najlepszą książkę roku. Siedmioro finalistów i finalistek poznamy 5 września. Organizator: Fundacja Nagrody Literackiej Nike Współorganizator: “Gazeta Wyborcza” Mecenasi strategiczni: PANATTONI, Fundacja Roberta Dobrzyckiego Mecenas: Orlen Partner wydarzenia: Grupa Agora Więcej informacji: Wyborcza.pl/NIKE

Gościnią Wojciecha Szota jest Eliza Kącka, jurorka tegorocznej, 20. edycji Nagrody Literackiej Gdynia. Rozmawiają o najlepszych polskich książkach 2024 roku – powieściach, zbiorach poezji, esejach i tłumaczeniach, które znalazły się w finale nagrody. Zapraszamy na 20 mikrorecenzji Elizy Kąckiej.

Czym tak naprawdę jest polskość – i dlaczego Gdynia uznała ją za swój największy skarb? W tym odcinku Wojciech Szot rozmawia z Aleksandrą Boćkowską, autorką książki „Gdynia. Pierwsza w Polsce” (wyd. Czarne), o wyjątkowej historii miasta, które miało być nowoczesne, niezależne i całkowicie „swoje”. Boćkowska z reporterską precyzją przygląda się stuletniej historii Gdyni – miasta stworzonego w opozycji do niemieckości Gdańska i Sopotu. Rozmawia z mieszkańcami i lokalnymi działaczami, przywołuje miejsca zarówno spektakularne, jak i zapomniane. Pyta, co pamięta się o Grudniu ’70, i jak w latach 90. narodził się gdynianin – przedsiębiorczy, nowoczesny, dumny. I czy za tym wszystkim stoi po prostu miłość? To opowieść o tożsamości, marzeniach, sukcesach i pęknięciach – nie tylko Gdyni, ale i całej Polski. Ten odcinek podcastu publikujemy w związku z udziałem Aleksandry Boćkowskiej w Zakopiańskim Festiwalu Literackim. Więcej o wydarzeniu: literackifestiwal.zakopane.eu

Czy w Polsce potrzebna jest kolejna nagroda literacka? Z jakimi wyzwaniami mierzą się osoby przed debiutem literackim? Jak można im pomóc? Dlaczego ważne jest wsparcie procesu twórczego? O najnowszej inicjatywie kreatywnej kultury na Śląsku, wspierającej młodych artystów opowiada Juliusz Pielichowski - poeta, tłumacz, współtwórca i przewodniczący rady programowej Gliwickiej Nagrody Literackiej.

Aleksandra Zbroja rozmawia z Łukaszem Grzymisławskim, redaktorem naczelnym dwumiesięcznika "Książki. Magazyn do czytania", jurorem Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego o książkach "Jeden dzień z życia Abeda Salamy" Nathana Thralla i "Las duchów" Andrzeja Dybczaka. Jakie historie opowiadają? Co je łączy? A co dzieli? Dlaczego te książki zyskały na aktualności. Podcast powstał w ramach działań towarzyszących 16. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Organizatorem i fundatorem nagrody jest Miasto Stołeczne Warszawa, a współorganizatorem konkursu – Gazeta Wyborcza.

Czy przeczucia to tylko zbiegi okoliczności? Gdzie kończy się nauka, a zaczyna magia myślenia życzeniowego? W czwartym odcinku serii rozmów o reportażu literackim, towarzyszącej 16. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, Aleksandra Zbroja rozmawia z Sørenem Gaugerem — pisarzem, tłumaczem i członkiem jury konkursu. Punktem wyjścia do tej rozmowy stały się dwie nominowane książki: „Biuro Przeczuć” Sama Knighta (przeł. Agnieszka Wilga, Wydawnictwo Czarne) oraz „Miasto Meksyk” Juana Villoro (przeł. Barbara Bardadyn, Wydawnictwo Bo.wiem). Na ich kanwie rozmawiamy o tym, jak literatura faktu może zahaczać o mistykę, co Søren uważa za „prawdę” w reportażu i dlaczego nie chce już czytać ani o polskości, ani patriotyzmie. W tle pojawiają się pytania o granice między zabobonem a nauką — i o to, czego dziś naprawdę oczekujemy od dobrego reportażu. Podcast powstał w ramach działań towarzyszących 16. edycji Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Organizatorem i fundatorem nagrody jest Miasto Stołeczne Warszawa, a współorganizatorem konkursu – Gazeta Wyborcza.

Rozmowa Aleksandry Zbroi z Katarzyną Surmiak-Domańską, reporterką i członkinią jury Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, to trzecia z pięciu rozmów o reportażu literackim. W tegorocznej edycji nagrody zgłoszono 150 książek, z których jury wybrało 10 nominowanych do tytułu najlepszego reportażu roku 2024. W tym odcinku omawiamy książki: "Wybrani" autorstwa Patricii Nieto (wyd. ArtRage) oraz "Diabły z Bassa Modenese" autorstwa Pablo Trinci, w tłumaczeniu Tomasza Kwietnia. Czym jest realizm magiczny w reportażu? I na czym polega reporterska intuicja? Podcast powstał w ramach działań związanych z 16. edycją Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Organizatorem i fundatorem nagrody jest Miasto Stołeczne Warszawa, a współorganizatorem konkursu – Gazeta Wyborcza.

Rozmowa Aleksandry Zbroi z Ludwiką Włodek, przewodniczącą jury Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, to druga z pięciu rozmów o reportażu literackim. Do tegorocznej edycji nagrody zgłoszono 150 książek, spośród których jury wybrało 10 nominowanych do tytułu najlepszego reportażu roku 2024. Cztery z nich to teksty polskich autorów i autorek, a sześć to tłumaczenia z innych języków. W tym odcinku porozmawiamy o książkach: „Ozland. Przestrzeń jest wszystkim” Agnieszki Burton (wydawnictwo Dowody) i „Za czwartym razem zatonęliśmy” Sally Hayden w tłumaczeniu Przemysława Hejmeja (wydawnictwo Post Factum). Podcast powstał w ramach działań związanych z 16. edycją Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Organizatorem i fundatorem nagrody jest Miasto st. Warszawa, a Gazeta Wyborcza współorganizuje konkurs.

Rozmowa Aleksandry Zbroi z Katarzyną Surmiak-Domańską, członkinią jury Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, otwiera cykl pięciu rozmów o reportażu literackim. Do tegorocznej edycji nagrody zgłoszono 150 książek, spośród których jury wybrało 10 nominowanych do tytułu najlepszego reportażu roku 2024. Cztery z nich to teksty polskich autorów i autorek, a sześć to tłumaczenia z innych języków. W pierwszym odcinku porozmawiamy o książkach: "Staniemy się tacy jak on. Głosy z przeklętej ulicy" autorstwa Macieja Pisuka (wyd. Cyranka) oraz "Kamienie musiały polecieć" autorstwa Anety Prymaka-Oniszk (wyd. Czarne). Zastanowimy się, czym jest obiektywizm w reportażu i jak różni się on od neutralności. Podcast powstał w ramach działań związanych z 16. edycją Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Organizatorem i fundatorem nagrody jest Miasto st. Warszawa, a Gazeta Wyborcza współorganizuje konkurs.

30 lipca 1985 roku Depeche Mode po raz pierwszy zagrał w Warszawie, a koncert ten stał się jednym z najważniejszych wydarzeń muzycznych PRL-u. W nowym odcinku podcastu Jędrzej Słodkowski rozmawia z Leszkiem Gnoińskim, współautorem książki "Iron Curtain - Depeche Mode w Polsce 1985", o fenomenie zespołu, kulisach powstawania książki oraz o tym, dlaczego ochroniarze na koncertach mogli szybko się wzbogacić i prawdopodobnie byli jednymi z nielicznych, których stać było na zakup płyt Depeche Mode.